مهندسی عمران یکی از مهم‌ترین رشته‌های نظام مهندسی ساختمان است و نقش مهمی در تامین ایمنی سازه‌ها و عملکرد صحیح ساختمان در برابر بارهای ثقلی و جانبی دارد. مهندسان عمران دارای مهر نظام مهندسی، مسئولیت تأیید و امضاء نقشه‌ها و محاسبات سازه‌ای را برعهده دارند؛ مسئولیتی که مستقیماً با پایداری ساختمان، ایستایی فونداسیون، مقاومت طبقات و استانداردهای طراحی لرزه‌ای در ارتباط است. درآمد مهر نظام مهندسی عمران عدد ثابتی نیست و تحت تأثیر عواملی مانند پایه پروانه، ظرفیت اشتغال، نوع پروژه‌ها، موقعیت جغرافیایی و میزان تسلط مهندس بر فرآیندهای طراحی و نظارت سازه‌ای قرار دارد.

در ادامه این مقاله، روش‌های اصلی درآمدزایی مهندسان عمران دارای مهر و عواملی که باعث افزایش یا کاهش درآمد آنها می‌شود، به‌صورت تخصصی بررسی می‌کنیم.

درآمد مهر نظام مهندسی عمران در بخش نظارت

نظارت بر ساخت و انطباق اجرا با نقشه سازه‌ها یکی از اصلی‌ترین منابع درآمد مهندسان عمران دارای مهر است. در این صلاحیت، مهندس ناظر مسئول کنترل عملیات اجرایی ساختمان از مرحله خاک‌برداری تا تکمیل اسکلت بتنی یا فولادی است و باید اطمینان حاصل کند که اجرای پروژه مطابق نقشه‌های مصوب سازه و الزامات مباحث مقررات ملی ساختمان انجام می‌شود.

حق‌الزحمه نظارت براساس تعرفه مصوب هر استان تعیین می‌شود و مهندس ناظر هنگام ثبت قرارداد در سامانه خدمات مهندسی، مبلغ نظارت را مشاهده می‌کند.
وظایف ناظر عمران شامل بازدیدهای دوره‌ای، کنترل فونداسیون، آرماتوربندی، قالب‌بندی، بتن‌ریزی، نصب اعضای فولادی، اجرای سقف‌ها، کنترل اتصالات و نظارت بر اجزای باربر جانبی سازه است. درآمد مهر نظام مهندسی عمران نظارت متناسب با ظرفیت اشتغال مهندس و تعداد پروژه‌هایی تعیین می‌شود که او در طول سال دریافت می‌کند.

درآمد مهر نظام مهندسی عمران در بخش طراحی

طراحی سازه یکی دیگر از مسیرهای اصلی درآمد مهندسان عمران دارای مهر است. مهندس طراح مسئول تهیه نقشه‌های سازه‌ای، انجام محاسبات مربوط به اعضای بتنی و فولادی، انتخاب سیستم باربر جانبی و تطبیق طرح با الزامات آیین‌نامه ۲۸۰۰ و مباحث مقررات ملی ساختمان است. درآمد طراحی براساس جداول تعرفه خدمات مهندسی تعیین می‌شود و مبلغ آن با توجه به متراژ زیربنا، تعداد طبقات، گروه ساختمانی و نوع سیستم سازه‌ای محاسبه می‌شود.

تعرفه طراحی سازه نیز در جداول خدمات مهندسی تعریف شده و حق‌الزحمه با توجه به متراژ، گروه ساختمانی، سیستم سازه‌ای و تعداد طبقات محاسبه می‌شود. با این حال، بخشی از کارهای طراحی عمران در قالب قراردادهای توافقی با دفاتر خدمات فنی یا شرکت‌های مشاور انجام می‌شود و مبلغ دقیق آن با توافق طرفین تعیین می‌شود.

یکی از مزیت‌های طراحی برای مهندس عمران این است که معمولاً زمان دریافت حق‌الزحمه کوتاه‌تر از نظارت است؛ زیرا پس از تحویل نقشه و تأیید سازمان، هزینه طراحی در همان ابتدای کار تسویه می‌شود، درحالی‌که درآمد نظارت در طول اجرای پروژه و متناسب با روند کار آزاد می‌شود.

درآمد مهر نظام مهندسی عمران در بخش اجرا

سازمان نظام مهندسی ساختمان برخلاف طراحی و نظارت برای صلاحیت اجرا عمران «تعرفه رسمی» منتشر نمی‌کند و عددی تحت عنوان «تعرفه نظام مهندسی عمران اجرا» در جداول حق‌الزحمه وجود ندارد. با این حال، داشتن پروانه اجرا و امکان فعالیت به‌عنوان مجری ذی‌صلاح، می‌تواند منبع درآمد قابل‌توجهی برای مهندسان عمران باشد؛ زیرا دستمزد مجریان معمولاً بر اساس قراردادهای اجرایی، متراژ بنا، نوع سازه، سطح تعهدات و توافق با کارفرما تعیین می‌شود.

مجری ذی‌صلاح مسئولیت اجرای صحیح نقشه‌ها را بر عهده دارد و گزارش‌ها و صورت‌جلسه‌های مهم کارگاهی را مهر و امضا می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد شیوه محاسبه حق‌الزحمه و مدل‌های قرارداد مهندسان اجرا، به مقاله اختصاصی ما درباره درآمد پروانه نظام مهندسی مراجعه کنید.

عوامل تاثیرگذار روی درآمد مهر نظام مهندسی عمران

درآمد نهایی یک مهندس عمران دارای مهر نظام مهندسی به مجموعه‌ای از عوامل وابسته است، در ادامه شماری از آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

۱. موقعیت جغرافیایی و حجم ساخت‌وساز

در استآنهایی که حجم ساخت‌وساز زیاد است (به‌ویژه کلان‌شهرهایی مانند تهران، مشهد، شیراز و اصفهان) مهندسان عمران معمولاً ظرفیت اشتغال خود را سریع‌تر تکمیل می‌کنند و ارزش ریالی پروژه‌ها نیز بیشتر است؛ چرا که

• تعداد پروژه‌ها بیشتر است.
• گروه ساختمانی بالاتر رایج‌تر است.
• درآمد سالانه معمولاً بالاتر است.

در مقابل، در شهرهای کوچک ممکن است تعداد پروژه‌ها کمتر باشد؛ اما رقابت هم به همان اندازه محدودتر است و مهندس می‌تواند با پروژه‌های سالانه کمتر نیز ظرفیت خود را تکمیل کند.

۲. مقیاس و پیچیدگی سازه

درآمد مهر نظام مهندسی عمران در صلاحیت نظارت، به‌طور مستقیم تحت‌تاثیر مقیاس و پیچیدگی سازه است. در پروژه‌های گروه ساختمانی بالاتر مبلغ نظارت افزایش می‌یابد. در این پروژه‌ها مهندس باید مراحل مهمی مانند اجرای فونداسیون، آرماتوربندی، قالب‌بندی، بتن‌ریزی، نصب ستون‌ها، اتصالات فولادی، اجرای سقف‌ها و کنترل دیوارهای برشی را پایش کند؛ بنابراین تعداد بازدیدها و میزان مسئولیت بیشتر است و تعرفه نیز بالاتر محاسبه می‌شود. به طور کلی می‌توان گفت درآمد مهر نظام مهندسی عمران برای سازه‌های زیر بیشتر است:

• ساختمآنهای چندطبقه
• پروژه‌های گروه ساختمانی ۳ و ۴
• سازه‌های خاص (بیمارستان، تجاری، صنعتی)
• سازه‌های بتنی حجیم یا اسکلت‌های فولادی با دهانه‌های بزرگ

هرچه پیچیدگی سازه بیشتر باشد، مسئولیت مهندس نیز افزایش یافته و تعرفه بالاتر محاسبه می‌شود.

۳. نوع سیستم سازه‌ای

در نظارت سازه، نوع سیستم سازه‌ای نیز بر میزان درآمد اثر مستقیم دارد. ساختمآنهایی با سیستم‌های پیچیده‌تر مانند قاب خمشی ویژه، دیوار برشی گسترده، دال تخت یا سقف‌های پس‌تنیده معمولاً تعرفه بالاتری دارند. به همین دلیل مهندسی که تجربه نظارت بر چنین پروژه‌هایی را دارد، در بازار کار شانس بیشتری برای دریافت پروژه‌های درآمدزا خواهد داشت.

۴. تعداد طبقات و گروه ساختمانی

با افزایش:

• تعداد طبقات
• سطح زیربنا
• گروه ساختمانی

مبلغ نظارت و طراحی و در نتیجه درآمد مهر نظام مهندسی عمران بیشتر می‌شود. ساختمآنهای ۶ طبقه به بالا معمولاً حق‌الزحمه بالاتری دارند و ظرفیت اشتغال را سریع‌تر پر می‌کنند. این مسئله به وضوح در جداول تعرفه نظام مهندسی تهران ۱۴۰۴ مشهود است.

۵. مهارت فنی و نرم‌افزارهای تخصصی

میزان تسلط مهندس ناظر عمران بر موارد زیر روی تعیین درآمد مهر نظام مهندسی او تاثیرگذار است:

• بررسی جزئیات تیرچه بلوک‌ها
• رعایت درز انقطاع
• کنترل جوشکاری و اتصالات
• کنترل ایمنی کارگاه و رعایت نکات ایمنی مبحث ۱۲ مقررات ملی ساختمان

کنترل مطابقت خاموت بندی با نقشه های اجرایی

• بررسی کیفیت بتن و کنترل مطابقت ضخامت پوشش بتن
• کنترل آرماتوربندی
• کنترل فونداسیون و اجرای سقف
• تشخیص مغایرت اجرایی

برای طراحی نیز تسلط بر نرم‌افزارهای و مفاهیم کلیدی زیر نقش مهمی در تعیین میزان درآمد ایفا می‌کند:

• ETABS
• SAFE
• SAP
• AutoCAD
• Revit
• Primavera
• نکات مبحث ۹، ۱۰ و آیین‌نامه ۲۸۰۰

مهندس‌هایی که مهارت فنی بالاتری دارند، پروژه‌های بهتر دریافت می‌کنند و درآمد بیشتری نیز خواهند داشت.

۶. میزان ارتباطات حرفه‌ای

درآمد مهر عمران کاملاً به شبکه حرفه‌ای وابسته است:

• دفاتر خدمات فنی
• شرکت‌های مشاور سازه
• دفاتر طراحی
• کارفرمایان محلی
• پیمانکاران و سازندگان

مهندسانی که شبکه ارتباطی قوی‌تری دارند؛ معمولاً ظرفیت اشتغالشان سریع‌تر تکمیل می‌شود و درآمد بالاتری کسب می‌کنند.

۷. پایه پروانه و سابقه مهندسی

به عنوان آخرین عامل در محاسبه درآمد مهر نظام مهندسی عمران باید پایه پروانه را نیز در نظر بگیرید:

• پایه ۳: پروژه‌های کم‌طبقه
• پایه ۲: پروژه‌های متوسط
• پایه ۱: پروژه‌های بزرگ و سازه‌های خاص

در نتیجه می‌توان گفت ارتقای پایه و سابقه بیشتر به معنای کسب درآمد بالاتر است.

روش‌های واقعی کسب درآمد مهر نظام مهندسی عمران

مهندسان عمران دارای مهر، تنها محدود به طراحی و نظارت قراردادی نیستند و می‌توانند در قالب فعالیت‌های متنوع دیگری نیز کسب درآمد کنند. برخی از روش‌های رایج عبارت است از:

۱. همکاری با دفاتر خدمات فنی و طراحی

بسیاری از دفاتر خدمات مهندسی برای تکمیل تیم سازه خود، با مهندسان عمران دارای مهر همکاری می‌کنند. این همکاری می‌تواند به یکی از اشکال زیر باشد:

• طراحی کامل سازه
• اصلاح نقشه‌ها و محاسبات
• کنترل نهایی نقشه قبل از ارسال به سازمان

و حق‌الزحمه نیز یا به‌صورت درصدی از هر پروژه یا به شکل پرداخت ماهانه تعیین می‌شود.

۲. کنترل و بازبینی مجدد نقشه سازه

در برخی پروژه‌ها، کارفرما یا دفتر فنی ترجیح می‌دهد محاسبات و نقشه‌های سازه توسط مهندس دیگری نیز کنترل شود. در این حالت، مهندس عمران می‌تواند با استفاده از مهر خود، نقش کنترل مضاعف را برعهده بگیرد و بابت بازبینی، اصلاح و تأیید نهایی نقشه‌ها مبلغ جداگانه دریافت کند.

۳. گزارش‌های فنی و خدمات موردی

بخشی از خدمات عمران در قالب گزارش‌های فنی ارائه می‌شود؛ مانند:

• گزارش‌های مرتبط با وضعیت سازه
• بررسی و تأیید اصلاحات سازه‌ای در بازسازی‌ها
• تأیید مقاوم‌سازی یا تعویض اعضای سازه‌ای

این نوع خدمات معمولاً طبق توافق و به‌صورت موردی قیمت‌گذاری می‌شود و می‌تواند بخشی از درآمد مهر نظام مهندسی عمران را تشکیل دهد.

۴. پروژه‌های بازسازی و مقاوم‌سازی

در پروژه‌های بازسازی و تغییر کاربری، معمولاً نیاز به نظر مهندس عمران برای تأیید ایمنی سازه وجود دارد. گوشه‌ای از خدماتی که مهندس عمران می‌تواند با مهر خود در پروژه‌های بازسازی ارائه کند به شرح زیر است:

• طراحی جزئیات مقاوم‌سازی
• بررسی اعضای موجود
• تأیید امکان حذف یا ایجاد هر نوع بازشو (دهانه یا برش در دیوار یا سقف)

۵. فعالیت در شرکت‌های مشاور سازه

شرکت‌های مشاور سازه در پروژه‌های بزرگ، برای امضاء نقشه‌ها و دفترچه‌های محاسبات، نیاز به مهندسان دارای پروانه اشتغال دارند. در این حالت مهندس عمران می‌تواند به‌صورت قراردادی یا پاره‌وقت در این شرکت‌ها فعالیت کند و در کنار حقوق ثابت، بابت امضاء و کنترل نقشه‌ها نیز حق‌الزحمه دریافت کند.

جمع بندی

درآمد مهر نظام مهندسی عمران ترکیبی از طراحی سازه، نظارت بر اجرای ساختمان و مجموعه‌ای از خدمات فنی تکمیلی است و عدد ثابتی برای آن وجود ندارد. تفاوت پایه پروانه، نوع صلاحیت، ظرفیت اشتغال، شهر محل فعالیت، نوع پروژه و ارتباطات حرفه‌ای، باعث می‌شود درآمد مهندسان عمران بسیار متغیر باشد. با این حال، تمرکز بر ارتقای پایه، تقویت مهارت‌های فنی، همکاری با دفاتر و شرکت‌های مشاور و تکمیل منظم ظرفیت اشتغال، می‌تواند مسیر افزایش درآمد مهر نظام مهندسی عمران را هموار کند.

 

مطالب مرتبط:

1. تاریخ آزمون نظام مهندسی عمران
2. زمان ثبت نام آزمون نظام مهندسی ساختمان
3. آخرین مهلت ثبت نام آزمون نظام مهندسی
4. مزایای قبولی در آزمون نظام مهندسی
5. درآمد پروانه نظام مهندسی
6. جدول رشته های اصلی و مرتبط نظام مهندسی
7. همه چیز درباره آزمون نظام مهندسی معماری