آزمون کارشناس رسمی راه و ساختمان معمولا توسط دو نهاد مختلف قوه‌قضائیه و دادگستری و به صورت مجزا و جداگانه برگزار می‌گردد.
به طور کلی حرفه کارشناس رسمی نه یک شغل که یک تخصص می‌باشد، ارجاع پرونده کار از طریق دادگاه و قاضی به متخصصین این حوزه برای بررسی و رسیدگی تخصصی صورت می‌گیرد.
کلیه افراد شاغل در وزارت‌خانه‌ها و سازمان‌های دولتی و عمومی و غیردولتی، در صورت داشتن شرایط مندرج در دفترچه می‌توانند در این آزمون شرکت نمایند. و پس از موفقیت در طی مراحل قانونی «پروانه کارشناسی رسمی» اخذ نمایند.
به طور کلی تفاوت خاصی بین این دو آزمون به لحاظ امتیاز پروانه، بازار کار و درآمد وجود ندارد. در آزمون قوه‌قضائیه به طور کلی سرفصل مطالب آزمون در دفترچه راهنمای ثبتنام ذکر می‌شود، اما در دفترچه ثبتنام آزمون دادگستری سرفصل مطالب آزمون ذکر نمیشود، اما به طور کلی همان مطالب آزمون قوه‌قضائیه معمولا مطرح می‌شود.
داوطلبانی که دارای مدرک کارشناسی در رشته های عمران (کلیه گرایش‌ها به جز نقشه‌برداری و آب و محیط‌زیست)، مهندسی معماری و سایر رشته‌های ذکر شده در دفترچه ثبتنام هستند.
آزمون قوه‌قضائیه و دادگستری شامل یک مرحله آزمون تستی و یک مرحله مصاحبه می‌باشد. و پس از قبولی در این دو مرحله باید دوره کارآموزی نیز طی شود.
داوطلبانی که در مرحله کتبی قبول می‌شوند به مرحله دوم یعنی مصاحبه دعوت خواهند شد. شرط قبولی نهایی، پذیرش در هر دو مرحله کتبی و مصاحبه است.
پذیرفته‌شدگان مصاحبه پس از تأیید صلاحیت‌های عمومی به کارآموزی یک‌ساله معرفی خواهند شد.
در آزمون کتبی قوه قضائیه علاوه بر سوالات تخصصی، حدود 10 سوال عمومی از قوانین کارشناس رسمی مطرح می‌شود. که برای منبع سوالات عمومی می‌توان از کتاب “قوانین مقررات و مباحث عمومی نشر نوآور” استفاده نمود. هم‌چنین برای مرحله مصاحبه در آزمون دادگستری و قوه‌قضائیه هم این کتاب قابل استفاده می‌باشد.
آزمون کارشناس رسمی به صورت جزوه بسته برگزار می‌شود. در حال حاضر پذیرش بر اساس قانون تسهیل صورت می‌گیرد. به این معنی که کسب حداقل 70 درصد از میانگین نمرات 1درصد نفرات برتر در هر رشته ملاک پذیرش در آزمون کتبی می‌باشد.
.
می‌توان در هر دو آزمون شرکت کرد، اما در صورت قبولی فقط امکان اخذ پروانه از یک نهاد قوه قضائیه یا دادگستری وجود دارد.
خیر، تنها در یک رشته امکان اخذ پروانه کارشناس رسمی وجود دارد. و هر کارشناس رسمی صرفا می‌تواند با استفاده از یک پروانه و در یک رشته کارشناسی فعالیت نماید.
به طور کلی اشتغال همزمان وکالت و کارشناسی رسمی ممنوع است. و وکلا یا کارشناسان رسمی فقط در صورت انصراف از وکالت یا کارشناس رسمی قبلی می‌توانند پروانه کارشناس رسمی جدید اخذ نمایند.
توصیه می‌شود قبل از ثبتنام حتما دفترچه راهنمای آزمون مربوطه را مطالعه نمایید تا از شرایط اختصاصی و عمومی این آزمون در آن دوره مطلع شوید. برخی از مهمترین شرایط شرکت در آزمون کارشناس رسمی شامل :
