معرفی رشته مهندسی نقشه‌برداری

آنچه در این محتوا می‌خوانیم

• مهندس نقشه‌بردار کیست؟
• گرایش‌های مهندسی نقشه‌برداری
• بررسی نرم‌افزارهای مرتبط با نقشه‌برداری
• بازار کار مهندسی نقشه‌برداری
• شرایط شرکت در آزمون نظام مهندسی رشته نقشه‌برداری

مهندس نقشه‌بردار کیست؟

مهندس نقشه‌بردار وظیفه ارزیابی و بررسی محدوده ساخت و ساز را در پروژه‌های عمرانی بزرگ و کوچک بر عهده دارد. این افراد ویژگی‌های مختلف زمین مانند پستی و بلندی‌های آن را اندازه‌گیری کرده و نتایج گزارشات تهیه شده را به کارفرما یا مشتری تحویل می‌دهند. بدون گزارش مهندسی نقشه‌برداری امکان شروع طراحی سازه وجود ندارد. اغلب افرادی که در این شاخه فعالیت می‌کنند یا در رشته کاردانی نقشه‌برداری تحصیل کرده و یا مدرک کارشناسی عمران گرایش نقشه‌برداری دارند. در نتیجه مهندس نقشه بردار یکی از مهم‌ترین افراد حاضر در تمام پروژه‌های عمرانی به حساب می‌آید.

چالش‌های مهندس نقشه‌برداری

رشته مهندسی نقشه‌ برداری به عنوان یکی از پرچالش‌ترین رشته‌های مهندسی شناخته می‌شود. مهندس نقشه‌بردار جزو مهم‌ترین بازوهای هر پروژه عمرانی است که عملکرد و نحوه کار آن تأثیر بسزایی در نتیجه نهایی پروژه خواهد داشت. دانشجویان این رشته از ابتدا با کلیه مسائل و دروس مرتبط با رشته عمران و معماری آشنایی کامل پیدا می‌کنند. از جمله مهم‌ترین دروس پایه این رشته می‌توان به هندسه، ریاضیات، شناخت مصالح ساختمان و ساختمان سازی اشاره کرد. هر نقشه بردار موفق نیاز دارد تا بر تمام این دروس تسلط کافی داشته باشد.

همچنین نقشه‌برداران باید با مطالبی در خصوص فیزیک نور و خطای دید میدانی نیز آشنایی کامل داشته باشند، زیرا برای کار کردن با تجهیزات و ابزار نقشه‌برداری به آن‌ها نیاز دارند. یکی دیگر از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی مهندسی نقشه‌برداری مربوط به دریافت پروژه و نحوه بستن قراردادها است. یک مهندس نقشه‌بردار باید تمام نکات و مسائل مرتبط با پروژه را در نظر بگیرد تا در انتهای کار دچار ضرر و زیان نشود.

گرایش‌های مهندسی نقشه‌برداری

رشته مهندسی نقشه‌برداری هم درست مانند تمام رشته‌های دیگر گرایش‌های مختلفی دارد که علاقه‌مندان به هر گرایش می‌توانند تحصیلات تکمیلی خود را در آن شاخه به پایان برسانند. در ادامه این بخش به زیر شاخه‌های رشته نقشه‌برداری اشاره می‌کنیم.

سیستم اطلاعات مکانی (Geospatial Information System)

یکی از محبوب‌ترین گرایش‌های رشته نقشه‌برداری، سیستم اطلاعات مکانی است. این شاخه با عنوان GIS شناخته شده و تقریباً با رشته جغرافیا مشترک است. سیستم اطلاعات مکانی به دلیل گستره شغلی فراوانی که دارد بیشتر مورد توجه افراد علاقه‌مند به نقشه‌برداری قرار می‌گیرد. اغلب دروس این رشته مرتبط با پایگاه داده، سیستم‌های اطلاعاتی و برنامه نویسی هستند.

شاخه فتوگرامتری

شاخه فتوگرامتری از مهندسی نقشه‌برداری به دانش تهیه اطلاعات سه بعدی از اجسام، شهرها و… گفته می‌شود. در این رشته دانشجویان با استفاده از اسکنرهای سه بعدی داده‌های به دست آمده را طراحی و تبدیل به نقشه‌ها و مدل‌های رقومی می‌کنند. در این شاخه محدودیت خاصی برای اسکن و اندازه‌گیری اجسام وجود ندارد و تقریباً هر جسمی که چشم قادر به دیدن آن باشد را می‌توان اسکن کرد.

شاخه سنجش از دور (GIS)

یکی دیگر از شاخه‌های مهندسی نقشه‌برداری، سنجش از دور یا Remote Sensing است. در حقیقت ماهیت این رشته با شاخه فتوگرامتری یکسان است. تنها تفاوت این دو شاخه در نحوه ضبط تصاویر و فاصله آن‌ها از زمین است. این گرایش در بررسی جنگل‌ها و مراتع در برابر آتش سوزی، آفت‌ها در زمین‌های کشاورزی، میزان تغییرات ارتفاعی و… کاربرد دارد.

شاخه ژئودزی

یکی از سخت‌ترین و مهم‌ترین گرایش‌های رشته نقشه‌برداری، شاخه ژئودزی است. ژئودزی در واقع علم اندازه‌گیری و نمایش سطح زمین است. این گرایش به بررسی حرکات زمین، جاذبه و نحوه تغییر پوسته زمین می‌پردازد. دانشجویان این رشته می‌توانند تغییر شکل و جابه‌جایی سازه‌های عظیم را اندازه‌گیری کرده و بررسی کنند. همچنین با استفاده از میدان ثقل زمین اکتشافات معدنی انجام دهند.

بررسی نرم‌افزارهای مرتبط با نقشه‌برداری

همانطور که می‌دانید رشته مهندسی نقشه برداری به دلیل حجم زیاد محاسبات و دقت بالا نیاز به ابزار و نرم‌افزارهای تخصصی دارد. در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین نرم‌افزارهای کاربردی این رشته می‌پردازیم.

نرم‌افزار MATLAB

نرم‌افزار متلب یک پلتفرم تخصصی برای انجام محاسبات پیشرفته و برنامه نویسی مهندسی نقشه برداری است. رابط کاربری نرم‌افزار متلب برای نقشه برداری نسبت به نرم‌افزارهای مشابه برنامه نویسی بسیار آسان‌تر بوده و به همین دلیل از این پلتفرم در رشته‌های فنی و مهندسی استفاده می‌شود.

نرم‌افزار Arcgis

نرم Arcgis در حقیقت یک نرم‌افزار جامع و بسیار گسترده در زمینه علوم مکانی است. از این نرم‌افزار کاربردی برای انجام آنالیزهای مکانی، ترسیم و تولید نقشه، تولید دیتابیس و… می‌توان استفاده نمود.

Google earth

نرم‌افزار Google earth تمام سطح کره زمین را با عوارض و پستی بلندی‌های آن شبیه سازی کرده است. از این نرم‌افزار برای بررسی منطقه، تعیین شیب، ترسیم عوارض و… می‌توان استفاده نمود. Google earth یکی از پرکاربردترین نرم‌افزارهای مورد استفاده در کار مهندسین نقشه‌بردار است.

نرم‌افزار lps

یکی از قدرتمندترین سیستم‌ها و نرم‌افزارهای رقومی در مهندسی نقشه‌برداری نرم‌افزار LPS است. با استفاده از این نرم‌افزار می‌توان مدل‌های فتوگرامتری طراحی و تولید کرد.

نرم‌افزار Civil3d

از نرم‌افزار تخصصی Civil3D در نقشه‌برداری برای تهیه نقشه‌های توپوگرافی، محاسبه عملیات خاکی، طراحی مسیر و شبیه‌سازی‌های سه بعدی می‌توان استفاده کرد.

بازار کار مهندسی نقشه‌برداری

به طور کلی می‌توان گفت بازار کار مهندسی نقشه‌برداری برای فارغ‌التحصیلان آن مناسب است و تقریباً برای تمام افراد با سطح دانش مناسب کار پیدا می‌شود. در ادامه به برخی از مناسب‌ترین گزینه‌های بازار کار نقشه‌برداری اشاره می‌کنیم.

کارگاه‌های عمرانی مثل ساختمان‌سازی، راه‌سازی و…

• اداره‌های دولتی مانند بنیاد مسکن و شهرداری‌ها.
• شرکت‌ها و دفاتر مهندسی نقشه‌برداری.
• کارشناس رسمی دادگستری نقشه‌برداری.
• کارشناس نظام مهندسی نقشه‌برداری.
• نقشه‌برداری شخصی برای افراد حقیقی و حقوقی.
• کارگاه‌های ساختمانی.
• انجام فعالیت‌های نظامی مانند فتوگرامتری، سنجش از دور ماهواره‌ای و…

در نهایت برای ورود به بازار کار علاوه بر مهارت‌های تخصصی در رشته نقشه‌برداری باید مهارت‌های فردی مورد نیاز این رشته را نیز داشته باشید. مهارت‌های فردی باعث تعامل بهتر در محیط کار شده و برتری و موفقیت شما در میان رقبا را به ارمغان می‌آورد.

معرفی کتاب‌های مورد نیاز برای نقشه‌برداری

همانطور که گفتیم برای موفقیت در رشته مهندسی نقشه‌برداری باید اطلاعات کافی در این زمینه داشته باشید و کتاب‌های مرتبط با کار خود را مطالعه نمایید. در ادامه به برخی از مهم‌ترین کتب مورد نیاز برای رشته نقشه‌برداری اشاره می‌کنیم.

• کتاب تشریح کامل سؤالات آزمون نظام مهندسی رشته نقشه‌برداری
• کتاب اصول و مبانی نقشه‌برداری
• کتاب‌های تخصصی فتوگرامتری و سنجش از راه دور
• کتاب درس‌نامه و نکات طلایی نقشه‌برداری
• کتاب نکات جامع ژئودزی

شرایط شرکت در آزمون نظام مهندسی رشته نقشه‌برداری

متقاضیان و داوطلبان دریافت پروانه فعالیت حرفه‌ای نظام مهندسی در رشته نقشه‌ برداری می‌توانند با شرکت در آزمون نظام مهندسی نقشه‌برداری و کسب نمره قبولی برای عضویت در این سازمان اقدام نمایند. داوطلبان این آزمون باید شرایط خاصی داشته باشند. از جمله مهم‌ترین شرایط این آزمون می‌توان به تحصیل در رشته‌های مرتبط با نقشه‌برداری و یا گرایش‌های آن و حداقل ۵ سال سابقه کار حرفه‌ای اشاره کرد. شرکت کنندگان باید حداقل ۵۰ درصد از کل نمره را کسب کرده تا بتوانند برای پذیرش نهایی اقدام کنند؛ لذا برای کسب نمره قبولی در این آزمون باید مطالعه اصولی و هدفمند داشته باشید. منابع بسیاری برای آزمون نظام مهندسی رشته نقشه برداری وجود دارد، اما مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است:

•  تشریح کامل سؤالات آزمون نظام مهندسی رشته نقشه برداری.
•  شرح و درس‌نامه آزمون‌های نظام مهندسی رشته نقشه برداری.
•  نکات جامع و طبقه‌بندی‌شده آزمون‌های نظام مهندسی رشته نقشه برداری.
• کلیدواژه آزمون نظام مهندسی برای رشته نقشه برداری.
• فتوگرامتری و سنجش از دور (ویژه آزمون نظام مهندسی رشته نقشه برداری)
• مبحث دوم مقررات ملی ساختمان ( مبحث نظامات اداری)
• کتاب قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و آئین‌نامه‌های اجرائی آن.
• مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان (مبحث ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا)
• مبحث بیست و یکم مقررات ملی ساختمان (مبحث پدافند غیر عامل)