آرام سازی ترافیک

آرام سازی ترافیک به مجموعه ای از اقدامات، که اثرات منفی سرعت وسایل نقلیه موتوری را محدود کرده، رفتار رانندگان را متناسب با محیط اطراف تغییر داده و شرایط محیطی و ایمنی را برای عابران پیاده و دوچرخه سواران بهبود میبخشد، گفته می شود.

بنابراین، لازم است این عوامل شناسایی شده و تأثیر هر یک از آنها بر کاهش سرعت وسایل نقلیه مشخص شود. اقدامات آرامسازی ترافیک به تنهایی و یا در ترکیب با هم، می توانند باعث کاهش سرعت وسایل نقلیه، تقاضای سفر و تداخل های ترافیکی شوند. تا پایان مقاله با نشر نوآور همراه باشید…

ضرورت آرام سازی ترافیک:

بیشترین آمار تصادفات در وسایل نقلیه، به سبب سرعت زیاد و غیرمجاز بوده است. یک وسیله نقلیه ای که با سرعت ۵۰ کیلومتر بر ساعت حرکت می کند، به فاصله ای حدود ۳۰ متر برای توقف نیاز دارد و این درحالیست که اگر سرعت به ۴۰ کیلومتر بر ساعت برسد، این فاصله به کمتر از ۲۰ متر خواهد رسید. علاوه بر این موضوع می دانیم که سرعت وسایل نقلیه با شدت آسیبی که بر عابران پیاده وارد می کند، رابطه مستقیم دارد.

اگر عابری با وسیله نقلیه ای که دارای سرعت ۸۰ کیلومتر بر ساعت می باشد، برخورد کند، تقریبا شانس زنده ماندن آن صفر است و اگر سرعت به ترتیب به ۴۵ و ۳۰ کیلومتر بر ساعت کاهش یابد، این شانس زنده ماندن به ترتیب به ۵۰ و ۹۰ درصد افزایش خواهد یافت؛ پس آرام سازی ترافیک ضرورت زیادی دارد، البته ناگفته نماند که این اقدامات به دسترسی ساکنان، عملکرد وسایل نقلیه ضروری و امداد و هزینه تعمیر و نگهداری خیابان ها، اثر منفی خواهد گذاشت.

اهداف :

اقدامات آرام سازی ترافیک، اهداف متعددی دارد که در ادامه بر برخی از مهمترین آنها اشاره می کنیم:

کاهش سرعت وسایل نقلیه: با آرام سازی ترافیک و به دنبال آن کاهش سرعت وسایل نقلیه، ایمنی عابران بیشتر خواهد شد.
کاهش حجم وسایل نقلیه: برخی از این اقدامات آرام سازی به نحوی می باشد که تمایل وسائل نقلیه را به عبور از خیابان های جمع و پخش کننده و محلی کم می کند و به سبب آن حجم وسایل نقلیه و ترافیک کمتر می شود.
کاهش تداخل بین کاربران خیابان: برای اینکه تداخل کاربران خیابان از بین برود، نباید لزوما جدایی فیزیکی ایجاد کرد، بلکه با کاهش سرعت و کاهش حجم وسایل نقلیه و اصلاح طرح هندسی راه و… می توان این امکان را ایجاد کرد که این مورد یکی از نتایج استفاده از اقدامات آرام سازی ترافیک خواهد بود.
ایجاد فرصت منظر سازی و بهبود کیفیت محیط: این اقدامات، ارتقای ویژگی های زیباشناسی خیابان را فراهم می کند که این منظرسازی ها به پویایی و شادابی محیط کمک فراوانی خواهد کرد.

فرایند :

در راستای انتخاب نوع آرام سازی، باید ابتدا مواردی مثل طبقه بندی، خصوصیات فیزیکی و هندسی، نوع کاربری های اطراف خیابان و… مشخص شود و باید برای انتخاب شیوه آرام سازی با برداشت های میدانی در محدوده طرح در دو جنبه فیزیکی و ترافیکی اقدام شود و در نهایت در بین روش های انتخاب شده یک روش با معیار حداکثر مزایا و حداقل معایب و هزینه ها انتخاب شود. همچنین به این اقدامات باید یک سال فرصت داد تا ببینیم اثر بخشی خود را با اهدافی که برای آن در نظر گرفته شده است دارد یا خیر، و توصیه می شود که قبل از پایان این یک سال، تصمیم قطعی درباره رد یا تایید این اقدامات گرفته نشود.

اقدامات :

اقدامات آرام سازی ترافیک شامل موارد هشداردهنده، ادراکی و فیزیکی هستند.

موارد هشداردهنده: در این موارد هدف افزایش هشیاری راننده و آگاهی از خطر پیش رو می باشد.
موارد ادراکی: در این موارد هدف تغییر عرض سواره رو و کاهش سرعت وسایل نقلیه نیست و بلکه باید با یک سری اقداماتی از نظر روانی این حس به راننده منتقل شود.
موارد فیزیکی: این موارد عمدتا به صورت تغییرشکل های عمودی و یا افقی در سواره رو می باشد که شامل مواردی مثل ایجاد انواع سرعت کاه، تقاطع برجسته، پیش آمدگی جدول و میدانچه می باشد
سایر: مثلا میتوان به بن بست کردن خیابان های محلی و محدود کردن حرکات گردشی در تقاطع ها اشاره کرد.

در ادامه به بحث پیرامون تغییرشکل های عمودی و افقی از موارد فیزیکی برای آرام سازی ترافیک، می پردازیم:

تغییرشکل های عمودی:

سرعت کاه:

بخشی از قسمت سواره رو می باشد که سبب تغییر شکل عمودی می شود و به منظور کاهش سرعت وسایل نقلیه و ایجاد ناراحتی در سرنشینان وسایل نقلیه با سرعت بالا، می شود. سرعت کاه در دو مدل تخت و قوسی ایجاد می شود که در حالت تخت باید به نحوی باشد که محور ابتدایی و انتهایی خودرو روی آن به صورت کامل قرار گیرد. در پایین، تصویر یک سرعت کاه قوسی دیده آورده شده است.

سرعت کاه منقطع:

برخلاف حالت قبلی، در این حالت کل عرض سواره رو در گیر این تغییر شکل عمودی نیست، بلکه فقط بخشی از این عرض سواره رو دارای برجستگی هایی می باشد. این برجستگی ها برای عبور وسایل نقلیه سنگین تر مثل اتوبوس و وسایل نقلیه اضطراری، مشکلی ایجاد نکرده و فاصله این برجستگی ها به نحوی می باشد که این وسایل بدون کاهش سرعت می توانند عبور کنند، اما طراحی به نحوی می باشد که حداقل یکی از چرخ های وسایل نقلیه سبک از روی این برجستگی ها عبور کند و سبب کاهش سرعت وسیله نقلیه شود. این روش یک مزیتی که دارد این می باشد که در این حالت، افزایش سرعت مجدد وسایل نقلیه سنگین تر که با دود و صدا همراه می باشد، وجود نخواهد داشت.

پیاده گذر برجسته:

نوعی سرعت کاه می باشد که به منظور عبور عابران پیاده در تقاطع ها یا میانه قطعه علامت گذاری شده و خط کشی شده می باشد. این پیاده گذر از پیاده گذرهای معمولی، بلندتر می باشد و هدف از آن ایجاد دید بهتر برای رانندگان، کاهش سرعت و افزایش ایمنی عابر پیاده می باشد.

تقاطع برجسته:

در این حالت محل تقاطع دو خیابان، بلند تر از آن خیابان ها می باشد و هدف از ایجاد آن، کاهش سرعت وسایل نقلیه و کاهش تداخل بین وسایل نقلیه و عابران پیاده می باشد. از این روش در خیابان های محلی و جمع و پخش کننده و خیابان های شریانی با سرعت های کمتر از ۵۰ کیلومتر بر ساعت استفاده می شود و همچنین در نواحی متراکم شهری و برای آرام سازی جریان ترافیک می توانیم در تقاطع های دو خیابان که شیب کمتر از ۸ درصد دارند، اجرا کنیم.

تغییرشکل های افقی:

پیچاننده خیابان:

پیچاننده خیابان، مجموعه ای از پیش آمدگی های جدول است که در دو سمت خیابان و با فاصله از یکدیگر ایجاد می شوند. این شیوه علاوه بر کم کردن عرض سواره رو، منجر به تغییر جهت حرکت رانندگان شده و معمولا شامل سه پیش آمدگی است. منظرسازی، منجر به پذیرش بهتر اقدامات آرام سازی ترافیک می شود. پیچاننده خیابان، از جمله اقداماتی است که فضای مناسب برای منظرسازی را فراهم می کند.

کاهش شعاع قوس:

کاهش شعاع قوس، به معنای اصلاح و بازسازی قوس گوشه تقاطع با شعاع کم (حدود ۳ تا ۵ متر) است. هدف از کاهش شعاع قوس گوشه تقاطع، کاهش سرعت وسایل نقلیه، کاهش فاصله عبور عرضی عابران پیاده در تقاطع و بهبود دید متقابل رانندگان و عابران پیاده است.

منحرف کننده جانبی:

این شیوه آرام سازی به معنای تغییر راستای خیابان به راست یا چپ، با استفاده از پیش آمدگی جدول، خط کشی روسازی و یا جزایر میانی است. منحرف کننده جانبی، شباهت زیادی به پیچاننده خیابان دارد. در واقع، منحرف کننده جانبی نوع ساده ای از پیچاننده خیابان است که به جای ایجاد مارپیچ در مسیر، تنها در یک مقطع از مسیر، انحراف ایجاد می کند. استفاده از این شیوه آرام سازی، موجب ایجاد انحراف در راستای مستقیم مسیر می شود و این موضوع ضمن افزایش آگاهی رانندگان نسبت به محیط اطراف، سبب کاهش سرعت وسایل نقلیه خواهد شد.

سرعت کاه کلیوی:

سرعت کاه کلیوی، مجموعه ای از سه سرعت کاه منحنی شکل (مشابه با شکل کلیه) در جهت حرکت جریان ترافیک است. در واقع، با حرکت مستقیم وسیله نقلیه، ۲ یا ۴ چرخ آن از سطح برجسته عبور کرده و باعث ایجاد ناراحتی در سرنشینان وسیله نقلیه می شود. بنابراین، رانندگان با قرار دادن چرخ وسیله نقلیه در دو سمت بخش برجسته، در امتداد منحنی حرکت کرده و با تغییر راستای افقی حرکت، بدون جابجایی در راستای عمودی از سرعت کاه عبور می کنند.

میدانچه:

منظور از میدانچه به عنوان یک شیوه آرام سازی، جزیره ای دایره ای شکل در مرکز یک تقاطع بدون چراغ است که منجر به گردش پاد ساعتگرد و کاهش سرعت وسایل نقلیه می شود. علاوه بر جزیره میانی، معمولا تعدادی جزیره جداکننده نیز در ابتدای ورودی های میدانچه وجود دارند. گاهی شعاع گردش برای حرکت چپگرد وسایل نقلیه سنگین مانند کامیونها و اتوبوسها و همچنین وسایل نقلیه اضطراری بیشتر از فضای موجود در تقاطع است، در نتیجه، ممکن است این وسایل نقلیه برای حرکت چپگرد بر خالف جهت میدانچه حرکت کرده و یا از سطح برآمده میدانچه عبور کنند.

روش های زیاد دیگری برای آرام سازی ترافیک وجود دارد که در اینجا به تعدادی از آنها اشاره شد. امید است با توجه به این مسائل توسط مجریان، شاهد هر چه بیشتر امنیت عابران پیاده و کاهش تصادفات باشیم.

موفق باشید.

سید فرشید شهیدیان

انتشارات نوآور

ناشر تخصصی کتاب های نظام مهندسی