بدون پروانه هم می‌توانید در حرفه خود فعالیت کنید؛ اما وضعیت اشتغال و درآمد پروانه نظام مهندسي پايه ۳ متفاوت است. همانطور که در مقاله مزایای قبولی در آزمون نظام مهندسی بررسی کردیم، پس از قبولی در آزمون نظام مهندسی باید برای دریافت پروانه و ارجاع پروژه، در سازمان نظام مهندسی استان خود عضو شوید. با عضویت در سازمان هر ساله به تعرفه‌های سراسری در استان خود دسترسی خواهید داشت؛ اما مسئله اینجاست که درآمد پروانه اجرا نظام مهندسی را نمی‌توانید با این جداول تخمین بزنید. زیرا در جداول سازمان نظام مهندسی تعرفه‌ای برای اجرا درج نشده است. درآمد مهندسان اجرا بر حسب قراردادهایی تعیین می‌شود که برای هر پروژه متفاوت است.

چرا درآمد پروانه اجرا نظام مهندسی سراسری اعلام نمی شود؟

مهندسان مجری پس از قبولی در آزمون نظام مهندسی اجرا در صلاحیت موردنظر مجاز به کسب پروانه پایه ۳ و اجرای پروژه‌های ساختمانی می‌شوند. در مرحله بعدی مهندس باید پس از پرداخت حق عضویت سازمان نظام مهندسی و ارسال مدارک، پروانه را دریافت کند. او در ادامه با ورود به کارتابل خود در سازمان نظام مهندسی استان به ظرفیت خود برای انجام پروژه، فهرست پروژه‌های فعال، قراردادها و وضعیت ارجاع‌ها دسترسی خواهد داشت.

با توجه به تنوع پروژه‌ها و تفاوت کارفرماها نمی‌توان تعرفه مشخصی را برای درآمد پروانه اجرا نظام مهندسی در نظر گرفت و معمولا دستمزد یک مهندس مجری بر اساس یک قرارداد مشخص می‌شود. در ادامه با بررسی کارفرمایان بخش خصوصی و دولتی، اطلاعات بیشتری را در مورد درآمد پروانه نظام مهندسی با شما به اشتراک می‌گذاریم.

دریافت پروژه از کارتابل سازمان نظام مهندسی

ممکن است سازمان نظام مهندسی هر استان به شکل متفاوتی در زمینه ارجاع پروژه‌ها اقدام کند:

1. در استان‌هایی مثل تهران ارجاع پروژه از طریق سامانه ارجاع انجام می‌شود. در این حالت سامانه به صورت خودکار و با توجه به ظرفیت باقی‌مانده، پایه پروانه، رشته و نوبت مهندسی پروژه را به افراد ارجاع می‌دهد.
2. روش دوم، انتخاب آزادانه با رعایت قوانین است: در این حالت کارفرما که از بخش خصوصی و از عموم مردم است، برای انجام پروژه‌های مسکونی، اداری، تجاری یا غیره یک مهندس را در رشته مورد نظر انتخاب می‌کند. در مرحله بعدی کارفرما و مهندس با تنظیم یک قرارداد رسمی بر مبنای تعرفه‌های رسمی، سیستم پرداخت مرحله‌ای را مشخص می‌کنند. تمام مراحل از ارجاع و انتخاب مجری گرفته تا پرداخت و انعقاد قرارداد در کارتابل مهندس در سازمان نظام مهندسی انجام می‌شود.

تعیین تعرفه و درآمد پروانه اجرا نظام مهندسی در سازمان نظام مهندسی

تعیین تعرفه در پروژه‌های شهری بر مبنای دفترچه تعرفه خدمات مهندس همان سال و استان تعیین می‌شود. جدول تعرفه‌‌ مهندسان هر ساله از سوی سازمان نظام مهندسی هر استان تعریف و در سایت tceo.ir منتشر می‌شود؛ اما معمولا تعرفه اجرا در جداول نیست. به همین دلیل ملاک تعیین تعرفه برای مهندسان مجری «شیوه‌نامه مجریان ذی‌صلاح» است که از سوی انجمن سازندگان ذی‌صلاح یا همان انجمن صنفی سازندگان مسکن و ساختمان استان منتشر می‌شود و شامل این موارد است:

• حداقل و حداکثر درصد حق‌الزحمه مجری از کل هزینه ساخت (مثلاً ۵٪ تا ۸٪)
• وظایف و تعهدات مجری
• الگوی قرارداد اجرایی بین مجری و مالک

در تعیین تعرفه فاکتورهایی مانند متراژ زیربنا، تعداد طبقات و نوع قرارداد تاثیرگذار است. برای مثال در تصویر زیر تعرفه بهار ۱۴۰۴ برای خدمات سازنده ذی‌صلاح را مشاهده می‌کنید. این تعرفه توسط انجمن صنفی سازندگان مسکن و ساختمان استان تهران منتشر شده است:

دریافت پروژه‌های دولتی

پروژه‌های دولتی از مسیر سازمان نظام مهندسی ارجاع داده نمی‌شوند؛ مهندسان برای گرفتن این پروژه‌ها باید در مناقصه‌ها و فراخوان‌ها شرکت کنند.

شرط اول برای گرفتن پروژه‌های ساختمانی، عضویت در سازمان نظام مهندسی و البته قبولی در آزمون نظام مهندسی است. دقت داشته باشید که عضویت در سازمان نظام مهندسی به تنهایی برای دریافت پروژه‌های دولتی کافی نیست و مهندس باید ذی‌صلاح (توضیح در ادامه آمده است) باشد و به عنوان شخص حقوقی یا یک شرکت پیمانکاری ثبت شده باشد. در قدمی بعدی شرکت ثبتی باید در سامانه ساجار برای درخواست احراز صلاحیت اقدام کند. پس از تایید صلاحیت، شرکت (که توسط یک مهندس دارای پروانه ثبت شده است) مجاز به شرکت در مناقضه خواهد بود.

تعیین تعرفه پروژه‌های دولتی بر مبنای فهرست بهای سازمان برنامه و بودجه و شرایط اختصاصی هر مناقصه تعیین می‌شود.

سامانه ساجار و تعیین مهندس ذی‌صلاح

همانطور که گفته شد در پروژه‌های دولتی مهندس باید ذی‌صلاح باشد و ملاک تشخیص صلاحیت او آیین نامه ۲۱۵۴۸۰ است. این آیین نامه در پایگاه ساجار به اجرا گذاشته می‌شود. ازاین رو مهندسانی که به عنوان شخص حقوقی ثبت شده و دارای شرکت ثبتی هستند باید در سامانه ساجار که مخفف «سازمان برنامه و بودجه برای ارزیابی و رتبه‌بندی شرکت‌ها و مجریان طرح‌های عمرانی و سرمایه‌گذاری» است ثبت نام کنند.

ساجار به آدرس sajar.mporg.ir پلتفرمی است که فرایند تعیین صلاحیت و انتخاب مجریان را امکان‌پذیر می‌کند و به عنوان یک بانک اطلاعات رسمی برای مجریان پروژه‌های کشور شناخته می‌شود.

لازم است بدانید که در ساجار فقط اشخاص حقوقی (شرکت‌ها، مؤسسات فنی، مهندسی، پیمانکاری، مشاوره‌ای و اجرایی) حساب دارند و مهندس‌هایی که پروانه دارند، معمولاً به‌عنوان:

• مدیرعامل یا اعضای هیئت‌مدیره
• یا نیروی فنی اصلی (پرسنل کلیدی)

در پروفایل شرکت تعریف می‌شوند. یعنی مهندس حقیقی به‌صورت مستقل کارتابل ساجار ندارد
ولی اگر شرکت ثبت کرده باشد یا در یک شرکت فعالیت کند، اطلاعات فردی او زیر نام آن شرکت نمایش داده می‌شود.

در سامانه ساجار برای هر شرکت اطلاعاتی از این دست ثبت می‌شود:

دسته‌بندی	اطلاعات ثبت‌شده
اطلاعات عمومی شرکت	نام کامل، شناسه ملی، شماره ثبت، نوع شرکت، تاریخ تأسیس، آدرس، تلفن، وب‌سایت
اعضای هیئت‌مدیره	نام، کد ملی، مدرک تحصیلی، رشته، سابقه کاری، سمت (مثلاً مدیرعامل یا عضو فنی)
پرسنل کلیدی	مهندسان دارای پروانه، با ذکر شماره پروانه، رشته، پایه، سابقه، سوابق اجرایی
سوابق پروژه‌ها	نام کارفرما، مبلغ قرارداد، تاریخ شروع و پایان، درصد پیشرفت، رضایت‌نامه یا گواهی حسن انجام کار
توان مالی و تجهیزات	سرمایه در گردش، ماشین‌آلات، بیمه‌نامه‌ها، گردش مالی سالانه
گواهی‌ها و استانداردها	ISO 9001، ISO 45001، ISO 14001، PMP، و سایر مدارک بین‌المللی مرتبط
عملکرد و تخلفات	تأخیرها، جریمه‌ها، تخلفات انضباطی، شکایات احتمالی
ظرفیت و رتبه‌بندی نهایی	پایه (۱ تا ۵)، ظرفیت مالی، سقف پروژه، ضریب صلاحیت اجرایی (C)، رتبه استانی و ملی

هر شرکت در ساجار یک پنل کاربری دارد و در این پنل در کنار اطلاعات عمومی، سیستم خودکاری برای ثبت امتیاز نیز در نظر گرفته شده است که بر مبنای آیین‌نامه ۲۱۵۴۸۰ یک امتیاز به شرکت اختصاص می‌دهد.

تعیین تعرفه پروژه‌های دولتی و درآمد پروانه اجرا نظام مهندسی

شرکت‌های ساختمانی می‌توانند با مراجعه به سامانه ساجار از شروع مناقصه‌ها و فراخوان‌ها اطلاع پیدا کنند. در جدول زیر منبع و شیوه محاسبه تعرفه‌های پروژه‌‌های شهری زیر نظر سازمان نظام مهندسی و پروژه‌های دولتی سامانه ساجار را بررسی می‌کنیم:

ویژگی	پروژه‌های شهری (نظام مهندسی)	پروژه‌های دولتی (ساجار / سازمان برنامه‌وبودجه)
مرجع نظارت	سازمان نظام مهندسی استان	سازمان برنامه و بودجه کشور
مجری یا سازنده ذی‌صلاح	مهندس حقیقی دارای پروانه اجرا (پایه ۳ تا ۱)	شرکت حقوقی یا پیمانکار رتبه‌دار در ساجار
نوع قرارداد	براساس تعرفه و شیوه‌نامه استانی	براساس مناقصه یا پیشنهاد قیمت
تعرفه و جدول رسمی	بله (دفترچه تعرفه خدمات مهندسی هر استان، شامل طراحی، نظارت، اجرا)	خیر (نرخ ثابت ندارد؛ مبلغ هر پروژه در مناقصه یا قرارداد تعیین می‌شود)
محاسبه دستمزد	مترمربعی یا درصدی طبق جدول استان	درصدی از هزینه کل یا مبلغ برآورد مناقصه
مبنای قانونی	قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان	آیین‌نامه ۲۱۵۴۸۰ و فهرست‌بهای سازمان برنامه

با توجه به ابلاغ بخشنامه ۲۱۵۴۸۰ سازمان برنامه‌وبودجه (لازم‌الاجرا از تاریخ ۰۱/۱۰/۱۴۰۴) قراردادهای پروژه‌های دولتی و سرمایه‌گذاری باید در چارچوب این دستورالعمل و سامانه ساجار تنظیم شوند. در پروژه‌های شهری تحت سازمان نظام مهندسی مبنای قرارداد همچنان مبحث دوم مقررات ملی ساختمان، شیوه‌نامه و الگوی قراردادی استان است؛ انجمن‌های صنفی نیز صرفاً تعرفه‌های پیشنهادی ارائه کرده و به تعیین درآمد پروانه نظام مهندسي پایه ۳ مجری کمک می‌کنند.

عوامل تاثیرگذار بر درآمد واقعی مجری

به‌صورت کلی می‌توان گفت، چه قرارداد دولتی باشد و چه براساس تعرفه‌های انجمن صنفی مسکن و ساختمان محاسبه شده باشد، این عوامل روی تعیین تعرفه و درآمد پروانه اجرا نظام مهندسی تاثیرگذار هستند:

• تعداد طبقات و زیربنا: دستمزد مجری با افزایش طبقه و زیربنا افزایش پیدا می‌کند.
• کاربری پروژه: تعرفه ساختمان تجاری، اداری یا درمانی به‌دلیل پیچیدگی تأسیسات و الزامات ایمنی تعرفه بالاتری دارد.
• نوع قرارداد: برای مثال در قراردادهای پیمانی، درصدی مشخصی به مجری پرداخت می‌شود.
• محل پروژه: تعرفه اجرا در استان تهران و کلان‌شهرها بالاتر است.
• پایه پروانه و ظرفیت اشتغال: پایه ۳ محدودیت متراژ و تعداد پروژه دارد؛ پایه‌های بالاتر درآمد سالانه بیشتری دارند.
• حضور سرپرست کارگاه و تیم اجرایی: حقوق این افراد جداگانه محاسبه می‌شود؛ اما ممکن است از سود مجری کم یا زیاد شود.
• زمان و تاخیر در پروژه: تأخیرها می‌تواند باعث ضرر نقدی شود یا در صورت مدیریت درست، منجر به دریافت پاداش گردد.
• سوابق و اعتبار مجری: مهندسان با رزومه قوی معمولاً قراردادهای بهتر و درصد بالاتری می‌گیرند.

قرارداد مجری برای تخمین درآمد پروانه اجرا نظام مهندسی

الگوی رسمی قرارداد مجری هر ساله توسط سازمان نظام مهندسی استان و در قالب شیوه‌نامه مجریان ذی‌صلاح منتشر می‌شود. معمولا در این قراردادها اطلاعاتی از این دست درج می‌شود:

بخش‌ها	توضیح
مشخصات طرفین	نام مالک (کارفرما) و مهندس مجری (دارای پروانه اجرا با پایه مشخص)
موضوع قرارداد	اجرای کامل ساختمان مطابق نقشه‌های مصوب و ضوابط سازمان نظام مهندسی
مبلغ و نحوه پرداخت	درصد یا مبلغ ثابت مطابق توافق، پرداخت مرحله‌ای (مثلاً پیش‌پرداخت + مرحله اسکلت + مرحله نازک‌کاری)
مدت اجرای پروژه	زمان کل و برنامه زمان‌بندی تقریبی
تعهدات مجری	ایمنی کارگاه، کیفیت اجرا، هماهنگی با ناظران، ارائه گزارش‌ها
تعهدات کارفرما	پرداخت به‌موقع، تأمین مصالح یا هزینه‌ها، رعایت مفاد سازمان
شرایط فسخ و حل اختلاف	ارجاع به شورای انتظامی سازمان یا داوری فنی

مفاد قرارداد تاثیر مستقیمی روی تعیین درآمد پروانه نظام مهندسي پايه ۳ خواهند داشت. شما می‌توانید نمونه‌هایی از قراردادهای اجرا را از سازمان نظام مهندسی استان محل اشتغال خود دریافت کنید.

درآمد پروانه نظام مهندسی و تعرفه های سازمان نظام مهندسی

تا به اینجا در مورد درآمد پروانه اجرا نظام مهندسی صحبت کردیم؛ تعرفه نظارت و طراحی برخلاف اجرا هر ساله به صورت مشخص از سوی سازمان نظام مهندسی منتشر می‌شود. نمونه تعرفه‌های را در زیر مشاهده می‌کنید.

1. تعرفه‌های نظارت ۱۴۰۴ برای محاسبه درآمد پروانه نظام مهندسي پايه ۳

براساس سازمان نظام مهندسی استان تهران مراحل پرداخت حق‌الزحمه نظارت به شرح زیر است:

• صدور جواز: ۵۰ درصد
• اتمام فونداسیون: ۱۰ درصد
• اتمام سقف: ۱۰ درصد
• اتمام سفت‌کاری: ۱۰ درصد
• اتمام نازک‌کاری: ۱۰ درصد
• پایان کار: ۱۰ درصد

2. تعرفه‌های طراحی ۱۴۰۴ برای تعیین درآمد پروانه نظام مهندسي پايه ۳

جمع بندی : درآمد پروانه اجرا نظام مهندسی

در این مقاله به بررسی تعرفه اجرا و عوامل تاثیرگذار روی درآمد پروانه اجرا نظام مهندسی پرداختیم و گفتیم که سازمان نظام مهندسی برای اجرا تعرفه رسمی منتشر نمی‌کند و مهندسان برای محاسبه هزینه پروژه‌های شهری می‌توانند به جداول منتشر شده از سوی انجمن صنفی سازندگان استان مراجعه کنند.

اگر پروژه موردنظر مربوط به بخش دولتی باشد نیز حق‌الزحمه با توجه به قرارداد رسمی و بودجه تعیین شده برای هر مناقصه یا فراخوان مشخص می‌شود. برای محاسبه درآمد پروانه نظام مهندسی  رشته-صلاحیت‌های نظارت و طراحی، هر ساله جدول تعرفه مخصوص به نظارت و طراحی، در سایت سازمان نظام مهندسی استان منتشر می‌شود.

سوالات متداول

۱. آیا سازمان نظام مهندسی برای اجرا تعرفه رسمی اعلام می‌کند؟

خیر. تعرفه اجرای ساختمان به‌صورت سراسری اعلام نمی‌شود و در هر استان طبق شیوه‌نامه مجریان ذی‌صلاح یا جداول پیشنهادی انجمن صنفی تعیین می‌گردد.

۲. درآمد یک مهندس مجری پایه ۳ چقدر است؟

درآمد مجری پایه ۳ بسته به متراژ پروژه، نوع قرارداد و محل اجرا متغیر است، اما معمولاً بین ۵ تا ۸ درصد از هزینه کل ساخت یا به‌صورت مترمربعی تعیین می‌شود.

۳. برای گرفتن پروژه‌های دولتی باید عضو ساجار باشیم؟

بله. پروژه‌های دولتی فقط به شرکت‌های حقوقی دارای صلاحیت ثبت‌شده در سامانه ساجار واگذار می‌شوند و مهندسان حقیقی به‌صورت مستقیم ارجاع نمی‌گیرند.

۴. آیا حقوق سرپرست کارگاه در حق‌الزحمه مجری لحاظ می‌شود؟

خیر. هزینه سرپرست کارگاه جدا از حق‌الزحمه مجری محاسبه می‌شود، مگر در قرارداد توافق دیگری درج شده باشد.

۵. تفاوت درآمد طراحی، نظارت و اجرا در پروانه نظام مهندسی چیست؟

در طراحی و نظارت، تعرفه‌ها سالانه به‌صورت رسمی اعلام می‌شوند؛ در اجرا، درآمد براساس قرارداد و شیوه‌نامه استانی محاسبه می‌شود.