حفاظت از ساختمانها در مقابل حریق
حفاظت از ساختمانها در مقابل حریق :
آتش سوزی از جمله حوادث غیر مترقبه می‌باشد. که می‌تواند خسارات جانی و مالی زیادی را به افراد تحمیل نماید. لذا حفاظت از ساختمانها در مقابل حریق دارای اهمیت بسیار زیادی است.
در این مقاله قصد داریم به صورت کاربردی به اصول و شیوه‌های محافظت از ساختمانها در مقابل حریق بپردازیم. با ما همراه باشید…
مقدمه:
حریق یکی از مهمترین مخاطراتی است که زندگی امروزه بشر را تهدید می‌کند. و هرساله جان چندین انسان از این طریق به خطر می‌افتد و میلیاردها دلار خسارت به وجود می‌آید.
بررسی‌ها نشان میدهد ۷۵ تا ۸۰ درصد حریق‌ها قابل پیشگیری هستند. و در صورت استفاده صحیح از ادوات و تجهیزات اطفاء حریق می‌توان خسارات و تلفات حریق‌های غیر قابل پیش‌بینی را نیز به حداقل رساند.
اهداف حفاظت از ساختمان ها در برابر حریق:
اطفاء حریق مجموعه اقداماتی است که برای مقابله با آتش بوسیله خاموش کردن، کنترل و یا هدایت آتش‌های ناخواسته انجام می‌گیرد. اهداف آن حفاظت از سلامت افراد، جلوگیری از آسیب به اموال و حفاظت از محیط زیست است.
از جمله مهمترین اهداف حفاظت از ساختمانها در برابر حریق می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- تامین تمهیدات لازم در طراحی و اجرای ساختمانها به منظور پیشگیری از بروز حریق
- فراهم ساختن شبکه‌های علائمی و محافظ و امکانات مهار، کنترل و اطفاء حریق در ساختمانها
- جلوگیری از گسترش آتش و دود در ساختمانها و سرایت حریق از یک ساختمان به ساختمان دیگر، یا از معابر به ساختمانها
- پیش‌بینی راه‌های خروج برای خارج شدن به موقع و ایمن افراد از ساختمان و انتقال آنان به مکان‌های امن
- توجه کارشناسی مهندسان به ساختارها، ارتفاعات و مساحت های هر تصرف
سیستم‌های کشف و اعلام حریق:
یکی از نیازهای اساسی در حفاظت ساختمانها در برابر حریق استفاده از سیستم اعلام و اطفای حریق می‌باشد.
نشریه ۶۲۲ معاونت برنامه‌ریزی و نظرات راهبردی رئیس جمهور مربوط به “مشخصات فنی عمومی و اجرایی سیستم‌های ردیابی و اعلام حریق ساختمان” می‌باشد. که به صورت زیر بیان می‌شود:
کلیه ساختمانها بنابر الزام قانونی و ارزیابی خطر آتش‌سوزی به وسیله کارشناسان، به سیستم ردیابی و اعلام حریق نیاز دارند.
سیستم اعلام حریق خودکار معمولا به منظور آشکارسازی حریق در مراحل اولیه وقوع آن به کار می‌رود.
انواع سیستم اعلام حریق:
- سیستم‌های متعارف (Conventional fire alarm)
- سیستم‌های آدرس پذیر (Addressable fire alarm)
- سیستم‌های آدرس پذیر آنالوگ (Analogue addressable fire alarm)
دتکتور (آشکارساز):
دتکتور یا سنسور به معنای حسگر یا آشکارساز می‌باشد. وظیفه اصلی سنسورها تشخیص وجود تغییرات یا وضعیت‌های خاص در محیط است.
در هر سنسور، مداری قرار دارد که در صورت تحریک، سنسور کنتاکتی را باز یا بسته می‌کند.
دتکتورها با استفاده از محصولات حریق که دود، گرما و نور هستند، اقدام به کشف حریق می‌نمایند. بر همین اساس ۳ نوع دتکتور وجود دارد.
انواع دتکتور:
- دودی
- حرارتی
- شعله
دتکتورها متشکل از یکسری قطعات مکانیکی الکتریکی و الکترونیکی هستند. و با ردیابی یک و یا دو محصول حریق، آن را کشف می‌کنند. انتخاب دتکتور مناسب برای هر مکان توسط کارشناس مربوطه محاسبه می‌شود.
دتکتور دودی:
این دتکتور با تشخیص دود بروز حریق را تشخیص میدهد. از این نوع دتکتورها برای محیط‌های مسکونی و اداری که دارای مواد سوختنی هستند که به تدریج شعله‌ور می‌شوند استفاده می‌شود. دتکتورهای دودی با اعلام هشدار از بروز مخاطرات بیشتر حریق جلوگیری می‌کنند.
دتکتور حرارتی:
همیشه حرارت به سمت بالا حرکت می‌کند. و دتکتورهای حرارتی با رسیدن توده حرارتی به آنها فعال می‌شوند. بنابراین این دتکتورها برای فضاهای با سقف بلند اصلا مناسب نیستند.
شستی اعلام حریق:
شستی اعلام حریق کلیدی است که توسط افراد فعال می‌شود. با فشردن این کلید یک کنتاکت باز یا بسته ایجاد می‌شود. و در مدت زمان حداکثر ۳ ثانیه وسایل هشدار دهنده حریق به کار می‌افتد.
لازم است که در هر زون یک شستی اعلام حریق نصب شود. محل مناسب برای نصب این شستی‌ها باید تمیز و دارای رنگ زمینه متفاوتی باشد. همینطور باید در نزدیکی آنها هیچ مانعی وجود نداشته باشد.
وسایل هشداردهنده:
انواع وسایل هشدار دهنده به دو دسته صوتی و دیداری تقسیم می‌شوند. و باید در هر زون حداقل یکی از آنها نصب شود.
انواع هشدار دهنده صوتی :
- آژیر
- زنگ
هشدار دهنده دیداری:
این ابزار هشدار دهنده شامل انواع چراغ‌های گردان و یا چشمک‌زن هستند. از این هشدار دهنده‌ها بیشتر در مکان‌هایی استفاده می‌شود که دارای آلودگی صوتی بالا بوده و امکان نصب آژیر در آنها وجود ندارد.
آیا نوع اسکلت ساختمان در مقابله با حریق مؤثر است؟
بر اساس تحقیقات به عمل آمده عملکرد سازه‌های بتنی در مقایسه با سازه‌های فولادی برای مقاومت در برابر آتش بهتر است. به این صورت که سازه‌های فلزی به شدت در برابر آتش ضعیف بوده و با گداخته شدن فلز به سرعت مقاومت سازه کاهش می‌یابد. و آتش به صورت پیش رونده به سایر بخش‌ها نیز می‌رسد.
مشابه حادثه‌ای که در ساختمان پلاسکو تهران صورت گرفت. به دلیل عدم کنترل آتش، حرارت و آتش در زمان اندکی به اعضای اصلی سازه که عمدتا فلزی بودند رسید. و این گداختگی باعث ضعف اعضا شد. و در نهایت ساختمان ریزش نمود.
آنچه اهمیت دارد این است که ساختمان ها باید در برابر آتش محافظت شوند. تا در مواقع وقوع آتش سوزی فرصت کافی برای تخلیه ساختمان از افراد ساکن در آن وجود داشته باشد. همچنین فرصت برای خاموش کردن آتش نیز فراهم شود.
در طرح و اجرای ساختمان‌های بلند و ساختمان‌های تجمعی، تجاری و مشابه آنها، توجه به مقررات و ضوابط ایمنی در برابر آتش از اهمیت بالایی برخوردار است. این ضوابط برای حفظ جان و دارایی‌های شهروندان بسیار حیاتی است. که از جمله باید موارد زیر را برشمرد:
- محافظت پلکان خروج در برابر نفوذ آتش و دوده
- استفاده از مصالح با رفتار مناسب در برابر آتش (دارای استاندارد و گواهی نامه ایمنی در برابر آتش از مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی)
- تجهیز ساختمان به سیستم های کشف و اعلام حریق
- تجهیز ساختمان به سیستم های خودکار اطفاء حریق
- مسدود کردن و آتش بندی کردن راه های ارتباطی بین فضاهای مستقل و به خصوص بین طبقات
- سازه های فولادی در برابر آتش ضعیف بوده و بایدآن را به وسیله مصالح مناسب در برابر آتش محافظت نمود
در پایان توصیه می شود جهت آشنایی کامل با طراحی و اجرای سامانه‌های محافظت از ساختمانها در برابر حریق، اسپرینکلر،هیدرانت، لوله‌های ایستاده و بوستر پمپ‌های اطفاء حریق و طراحی سیستم‌های اطفاء حریق با نرم افزار پایپ‌نت کتاب « طراحی و اجرای سامانه‌های محافظت ساختمانها در مقابل حریق» انتشارات نوآور را مطالعه نمایید. همچنین توصیه می‌شود کتاب شرح تفصیلی بر مبحث سوم مقررات ملی ساختمان انتشارات نوآور را نیز مطالعه نمایید.
موفق باشید.
فاطمه صالحی
انتشارات نوآور
ناشر تخصصی کتاب‌های نظام مهندسی
عالی