تغییرات مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان (ویرایش ۱۳۹۸)
کلیات:
در این مقاله سعی کردیم طی چند بخش، عمده تغییرات ویرایش سال ۱۳۹۸ مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان (از این پس به اختصار مبحث هشتم) را نسبت به ویرایش قبلی آن (مربوط به سال ۱۳۹۲) مورد بررسی قرار داده و تا حد امکان علت احتمالی تغییرات را بیان کنیم. امیدوارم برای همه مخاطبین محترم انتشارات نوآور، مفید واقع شود.
تغییرات فصل اول (کلیات) چگونه بوده است؟
– تعیین هدف
این فصل که در ویرایش سال ۱۳۹۲، به بیان “دامنه کاربرد” و “تعاریف” محدود شده بود، با گسترشی قابل توجه مواجه شده است. بخشی تحت عنوان “هدف” به ابتدای این فصل افزوه شده که بیان می‌دارد هدف از مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان ویرایش ۱۳۹۸، فراهم نمودن میزان مناسبی از “مقاومت”، “پایداری”
– حذف ساختمان بنایی غیرمسلح
ضوابط و الزامات مربوط به ساختمان بنایی غیرمسلح در ویرایش سال ۱۳۹۸ از مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان حذف شد. از این رو تعریف این نوع ساختمان بنایی نیز دیگر در بخش دامنه کاربرد بیان نشده است. در مورد حذف این نوع ساختمان بنایی در ادامه صحبت خواهیم داشت.
گسترش تعاریف
با توجه به گسترش مفاهیم ارائه شده در ویرایش جدید این مبحث، تعاریف ارائه‌شده، به‌طور قابل ملاحظه افزایش داشته است.
ارائه علائم اختصاری
با توجه به ارائه روابط و ضوابط طراحی برای ساختمان بنایی مسلح (فصل چهارم)، علائم و اختصاراتی که برای آن روابط استفاده شده است، در این بخش از فصل اول معرفی شده‌اند.
بررسی تغییرات فصل دوم مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان (ویرایش ۱۳۹۸)
چسباننده سیمان بنایی
در بخش “چسباننده‌ها” در ذیل مطالب مربوط به سیمان، تعریف و استاندارد و کاربرد سیمان بنایی جهت کاربرد در انواع ملات و دوغاب ارائه و استفاده از آن در بتن غیرمجاز دانسته شده است.
واحد مصالح بنایی
در بخش “واحد مصالح بنایی” در ذیل مطالب مربوط به آجر، انواع مختلف آجر از جمله آجر رسی، شیلی، شیستی، مارنی، آهکی، بتنی و غیره معرفی و نام انواع تکه آجر مورد استفاده در کارهای بنایی نیز در این بخش بیان شده است.
همچنین در این بخش، بلوک دیواری سفالی و بلوک سقفی سفالی به عنوان نوعی واحد مصالح بنایی معرفی شده‌اند.
بلوک سیمانی در سه نوع بلوک توخالی دیواری، بلوک توخالی سقفی و بلوک توپر سبک ارائه شده است.
در این ویرایش، به‌طور کلی برای اکثر مصالح معرفی شده فصل دوم، شماره استاندارد ملی ایران مرتبط با آن نیز بیان شده است.
از معرفی “خشت” به عنوان یک واحد مصالح بنایی صرف‌نظر شده و در واقع استفاده از آن برای ساختمان بنایی مجاز دانسته نشده است که با حذف ساختمان بنایی غیرمسلح، حذف خشت معقول و منطقی می‌باشد.
مقاومت فشاری ملات
در این قسمت، ملات‌ها بر اساس مقاومت فشاری به چهار دسته ملات خیلی قوی، ملات قوی، ملات متوسط و ملات ضعیف تقسیم و جزئیات مربوطه و کاربرد آن‌ها بیان شده است.
مشخصات و حدود قابل قبول مصالح
در انتهای فصل دوم، مشخصات مکانیکی مصالح، ارزیابی مقاومت فشاری مشخصه واحد بنایی با دو روش “آزمایش نمونه منشوری” و “تخمین”، مدول گسیختگی واحد بنایی و کارآیی مصالح سیمانی ارائه شده است که در ویرایش سال ۱۳۹۲ در این موارد مطلبی بیان نشده بود.
تغییرات مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان (ویرایش ۱۳۹۸) در فصل سوم
لاغریِ کمتر
در بخش “کنترل نسبت لاغری دیوار”، حداکثر نسبت لاغری در دیوارهای سازه‌ای مسلح بر اساس شرایط انتهایی ارائه شده که مقادیر بیان‌شده برای حداکثر نسبت لاغری، نسبت به ویرایش سال ۱۳۹۲ به میزان حدود ۱۱ تا ۱۷ درصد کاهش داده شده است. این موضوع به جهت ایجاد اطمینان بیشتر از عملکرد دیوارهای سازه‌ای مسلح تحت بار محوری خارج از مرکز می‌باشد.
دیوار سازه‌ای و غیرسازه‌ای
برای دیوار سازه‌ای بنایی غیرمسلح و مسلح محدودیت حداقل ضخامت اسمی در این فصل بیان شده است.
ضوابط مربوط به تعیین ضخامت مؤثر دیوارهای چندجداره و میان‌تهی حذف شده است.
الزامات و محدودیت‌های دیوار غیرسازه‌ای جداگر، با در نظر گرفتن ضوابط استاندارد ۲۸۰۰، در این فصل ارائه شده است.
سایر تغییرات
الزامات مربوط به نصب آسانسور و بالابر در ساختمان بنایی مسلح و محصورشده با کلاف ارائه شده و در واقع نصب آسانسور و بالابر در این ساختمان‌ها با رعایت شرایط لازم، مجاز دانشته شده است. این امر جهت ترویج استفاده از این نوع ساختمان‌ها می‌تواند بسیار مؤثر واقع شود.
مطالبی در خصوص عایق رطوبتی بیان شده که برگرفته از نشریه ۵۵ سازمان برنامه و بودجه می‌باشد.
سایر موضوعاتی که در این فصل در مورد آن‌ها صحبت به میان آمده و الزامات مربوطه ارائه شده است عبارتند از: خرپشته، کف‌سازی، سقف کاذب، پلکان، تأسیسات، دیوار محوطه و غیره.
این تغییرات در کنار تکمیل و تفصیل و تغییر مطالب مربوط به برخی عناوین دیگر است که در ویرایش قبلی نیز وجود داشته‌اند، مانند نما، جان‌پناه، دودکش، بادگیر، لوله‌ها و مجاری توکار و غیره.
تغییرات ساختمان بنایی مسلح در مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان (ویرایش ۱۳۹۸)
بارگذاری بنایی مسلح
در ویرایش جدید مبحث هشتم، ضوابط بارگذاری، انتقال بار، توزیع بار و ترکیب بار برای ساختمان بنایی مسلح ارائه شده است. در ضمن ضریب رفتار برای بنایی مسلح برابر ۴ تعیین شد. الزامات مربوط به محاسبه تغییرمکان نسبی طبقه، تغییرمکان نسبی مجاز طبقه و سختی جانبی طبقات نیز در این بخش بیان گشت.
تحلیل بنایی مسلح
مدل‌های سازه‌ای ساده‌شده برای تحلیل ساختمان بنایی مسلح در این قسمت ارائه شده که در ویرایش سال ۱۳۹۲ بیان نشده بود. در انتهای این قسمت با فرض خطی بودن رفتار مصالح و کوچک بودن تغییرشکل‌های ایجاد شده، تحلیل بر اساس تئوری ارتجاعی مجاز دانسته شده است.
خطر نسبی منطقه برای بنایی مسلح
طبق ویرایش سال ۱۳۹۲، ضوابط و جزئیات مسلح کردن ساختمان بنایی مسلح بر حسب مناطق با خطر نسبی کم، متوسط و زیاد و خیلی‌زیاد بیان شده بود اما در ویرایش سال ۱۳۹۸ مبحث هشتم، این ضوابط بدون تفکیک برای مناطق با خطر نسبی مختلف ارائه شده است.
در این قسمت، برای طول مهاری میلگرد در کشش و فشار رابطه‌ای مشابه رابطه طول مهاری در مبحث نهم مقررات ملی ساختمان و با همان مبنا اما برای سازه بنایی ارائه شده است.
در ضوابط مربوط به قلاب، مفهوم و محاسبات قلاب استاندارد ارائه شده است.
ضوابط مربوط به “وصله میلگردها”، “دسته‌کردن میلگردها”، “الزامات اجرایی بنایی” و به‌طور مفصل روش و جزئیات طراحی بر مبنای “روش مقاومت نهایی” در این ویرایش به مبحث هشتم اضافه شده است که سعی می‌کنیم در مقاله‌ای جداگانه به این موضوع بپردازیم.
در انتها، این فصل با بیان “اجرای اعضای بنایی مسلح” و “الزامات غیرسازه‌ای” به پایان می‌رسد.
تغییرات ساختمان بنایی محصور شده با کلاف
ارتفاع زیرزمین
برای عدم احتساب طبقه زیرزمین به عنوان یک طبقه، محدودیت حداکثر تفاوت تراز سقف زیرزمین با تراز زمین در پایین‌دست به ۲ متر اضافه شده است.
در ضمن محدودیت حداکثر ارتفاع آزاد زیرزمین، به ۲/۵ متر در این ویرایش بیان شده است.
ارتفاع جان‌پناه
ساخت جان‌پناه بنایی روی پیشامدگی ساختمان همانند ویرایش قبلی مجاز دانسته شده است اما با ارتفاع حداکثر ۵۰۰ میلی‌متر به‌جای ۷۰۰ میلی‌متر.
اختلاف سطح در طبقه
برای میزان اختلاف سطح در طبقه که استفاده از کلاف افقی یا درز لرزه‌ای را اجباری می‌کند مقدار ۶۰۰ میلی‌متر بیان شده است.
شالوده و کرسی
حداقل عمق پی‌کنی برای اجرای شالوده، ۸۰۰ میلی‌متر و حداقل عمق شالوده ۵۰۰ میلی‌متر ارائه شده است.
اجرای شالوده به روش سنگ لاشه غوطه‌ای در بتن با عیار ۲۵۰ و سنگ‌کاری با ملات باتارد نیز علاوه بر شفته آهکی با عیار حداقل ۳۵۰ و بتن با عیار ۲۵۰ مجاز دانسته شده است. در ضمن اجرای شالوده به صورت خشکه‌چینی (بلوکاژ) غیرمجاز معرفی شده است.
حداقل عرض کرسی‌چینی بر حسب مقاومت خاک محل ساخت در قالب جدولی ارائه شده است.
در جدول مربوط به حداقل قطر (اندازه) میلگرد خمشی دو تغییر محسوس وجود دارد؛ یکی آنکه “خاک‌هایی که مقاومت آن‌ها در حدود ۱ کیلوگرم بر سانتی‌مترمربع است” حذف شده‌اند و دیگری آنکه به‌جای بیان حداقل تعداد آن‌ها در هر سفره به بیان حداقل قطر میلگرد در هر ۳۰۰ میلی‌متر طول دیوار اقدام شده است.
سایر تغییرات
برخی الزامات مربوط به سقف‌های شیب‌دار از فصل ساختمان بنایی غیرمسلح مطابق ویرایش سال ۱۳۹۲ به این فصل از ویرایش سال ۱۳۹۸ انتقال داده شده و برای ساختمان بنایی محصورشده با کلاف مجاز دانسته شده است.
در انتهای این فصل نیز الزامات مربوط به پلکان، آسانسور و بالابر، تأسیسات، دیوار محوطه و غیره بیان شده است.
عادت کنید موفق باشید.
مسعود فیروزی
لطفا برای اطلاع از نحوه فروش این محصول ( مبحث هشتم ویرایش ۱۳۹۸) با انتشارات نوآور با شماره تلفن ۹۲-۶۶۴۸۴۱۹۱ تماس حاصل فرمایید.
0 نظر در مورد «تغییرات مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان(ویرایش ۱۳۹۸)»