آشنایی با ماشین‌آلات ساختمانی و صنعتی

امروزه از ماشین‌آلات ساختمانی در همه پروژه‌های ساخت‌و‌ساز کوچک و بزرگ استفاده می‌شود. و بسته به حجم کار ، اهمیت پروژه، محدودیت‌های پروژه، نوع اسکلت به کار رفته و به طور کلی بسته به شرایط پروژه و بزرگ یا کوچک بودن آن، از انواع مختلف این ماشین آلات استفاده می‌شود. تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

ماشین آلات ساختمانی و صنعتی نقش بسیار مهمی را در پیشبرد پروژه های عمرانی و صنعتی دارند، امروزه با توجه به توسعه صنعت و ساخت‌و‌ساز استفاده از این ماشین‌آلات و تجهیزات بروز هم افزایش یافته است.

در این مقاله قصد داریم به آشنایی با انواع ماشین‌آلات ساختمانی و صنعتی و کاربردهای آن در حوزه ساخت‌و‌ساز و صنعت بپردازیم. با نشر نوآور همراه باشید.

مقدمه :

یکی از مهمترین اهداف در همه پروژه‌ها، افزایش سرعت اجرای کار و اتمام به موقع پروژه می‌باشد، بر همین اساس است که در همه پروژه‌های ساختمانی بسته به شرایط پروژه از انواع ماشین‌آلات ساختمانی استفاده می‌شود. به طور کلی استفاده از ماشین‌آلات ساختمانی موجب افزایش سرعت اجرای ساخت، افزایش کیفیت ساخت و کمک به ایجاد شرایط ایمن‌ در کار می‌شود و در نهایت به اقتصادی‌تر شدن پروژه هم کمک خواهد کرد.

به طور کلی ماشین‌آلات ساختمانی به چنددسته مختلف تقسیم می‌شوند و هر کدام برای هدف و کاربرد خاصی استفاده می‌شوند. در ادامه به بررسی و آشنایی با انواع این ماشین‌آلات می‌پردازیم.

ماشین‌آلات حفاری

انواع ماشین آلات حفاری به دسته های زیر تقسیم می شوند
باکت های حفاری
چکش های هیدرولیکی
شاول
اوگر
جامبو دریل

ماشین‌آلات خاکی

کامیون
بیل مکانیکی
باب‌ کت حفاری
بولدوزر
لودرها
بکهو لودر
اسکریپرها
غلتک‌ها
کلامشل
گریدر
دامپر
دراگلاین

ماشین‌آلات بتن‌سازی و بتن‌ریزی

بتونیر
پمپ بتن پاش
پمپ
ویبراتور و ماشین‌های ویبراتور
بونکر سیمان
تراک میکسر

در ادامه به اختصار برخی از این ماشین‌آلات را بررسی می‌کنیم :

کامیون

در عملیات خاکی برای انتقال و مواد حفر شده از محل از کامیون استفاده می‌شود. کاربرد عمده کامیون در عملیات سنگین و در محیط‌های ناهموار میباشد. عملیاتی مثل معادن،تونل‌سازی و سدسازی و …

کامیون‌ها در انواع یک یا دو دیفرانسیلی با دو ، سه یا چهار محوره و همچنین به صورت دیزلی و یا بنزینی و گازسوز می‌باشند. و امکان حرکت در جاده ‌های آسفالتی و یا غیر آسفالتی و یا خارج از جاده‌ها را دارند.

لودر

از لودرها برای حمل توده‌ها مواد مثل سنگ و خاک استفاده می شود. همچنین می تواند برای خاکبرداری، بارگیری کامیون‌ها نیز استفاده شود. لودر باید همراه با ماشین‌های انتقال مواد مثل کامیون استفاده شود.

لودرها به دو نوع چرخ‌زنجیری و چرخ‌لاستیکی دسته بندی می‌شوند.

گریدر

در محورهای جلو و عقب گریدرها یک تیغه نصب شده است. که می تواند برای مسطح کردن زمین به کار رود. بیشترین کاربرد گریدرها در پروژه های راهسازی است. از گریدرها برای تسطیح زمین در پروژه های راهسازی استفاده می‌شود.

همچنین با تغییر زاویه تیغه، مواد خاکی را میتوان به صورت یک توده در امتداد مسیر حرکت قرار داد. کاربرد دیگر گریدرها در برف‌روبی مسیر و جاده‌ها می‌باشد.

بیل مکانیکی

بیل مکانیکی برای فعالیت های متوسط تا سنگین استفاده می شود و قابلیت چرخش تا ۳۶۰ درجه را هم دارد. بیل مکانیکی از یک جام و یک بازو در جلو تشکیل شده است که می تواند برای حفاری و گودبرداری درسنگ های نرم ، مواد غیر سنگی، انواع خاک به جز صخره ، سنگ‌ها ، حفاری کانال به منظور جاگذاری لوله و کابل های ادارات تلفن، آب و فاضلاب و برق و زاویه دادن به کانال ها استفاده شود. قابلیت حمل و بارگیری مواد حفر شده اعم از شنی، رسی و یا غیره یکی از ویژگی های این ماشین است.

غلتک‌ها

در عملیات راهسازی برای اینکه سطوح مختلف خاک در اثر تنش‌های وارده ناشی از عبور بار دچار تغییر شکل نشوند و قابلیت جذب تنش و انتقال بار به لایه های پایین را داشته باشند لازم است که خاک به تراکم لازم برسد. ماشین‌هایی که برای تراکم خاک استفاده می‌شوند میتوانند با اعمال فشار به زمین کار تراکم را انجام دهند.

از آنجایی که خاک‌های سست اغلب سبب بروز مشکلات زیادی در پروژه‌ها می‌شوند بنابراین لازم است که خاک به تراکم لازم برسد. غلتک‌ها از جمله ماشینن‌‌آلاتی هستند که جهت متراکم نمودن خاک استفاده می‌شوند. غلتک‌ها در انواع مختلف فولادی، چرخ لاستیکی، پاچه‌بزی و لرزنده موجود هستند.

بولدوزر

یکی دیگر از ماشین‌‌آلاتی که در عملیات عمرانی استفاده می‌شود بولدوزرها هستند. بولدوزر به وسیله یک تیغه که در قسمت جلویی آن است میتواند برای حمل خاک، شن، ماسه و غیره استفاده شود. در واقع اگر به قسمت جلویی یک تراکتور بوسیله سیستم قاب متصل کننده یک تیغه متصل کنیم ماشین بولدوزر حاصل می‌شود و همین تیغه مهمترین اثر را بر بلدوزر می‌گذارد. نوع عملیات و مصالح و محدودیت تراکتور از لحاظ وزن و غیره می‌تواند نوع تیغه را مشخص کند. بولدوزرها از جمله ماشین‌آلات عمرانی قدرتمندی هستند که قابلیت حرکت در مناطق دشوار را دارند و می‌توانند حجم زیادی مواد را با سرعتی بالا جابه‌جا کنند.

جرثقیل

یکی از ماشین‌آلاتی که برای جابه‌جایی تجهیزات و مصالح به کار می رود جرثقیل است. جرثقیل‌ها یکی از انواع ماشین‌آلات ساختمانی هستند که دارای چرخش ۳۶۰ درجه می‌باشند. قابلیت بالابری و انتقال مواد به وسیله جرثقیل غالبا به صورت عمودی است و این انتقال کمتر به صورت افقی انجام می‌شود. جرثقیل ها متشکل از یک تیر بلند مشبک، یک اتاق فرمان و یک قلاب هستند. در اکثر پروژه‌های عمرانی و صنعتی از جرثقیل‌ها استفاده می‌شود. از انواع مختلف میتوان به :

جرثقیل متحرک مثل جرثقیل چرخ زنجییری، جرثقیل کامیونی و جرثقیل لاستیکی، جرثقیل تلسکوپی و همینطور انواع تاورکرین، جرثقیل‌های بازویی و غیره اشاره کرد.

کلامشل

کلامشل ماشینی با راندمان بالاست که از آن برای حفاری و گودبرداری در حمل و بلندکردن بار در حالت قائم استفاده می‌کنند. از مزیت‌های این ماشین میتوان به انجام عملیات حفاری در ‌زیر آب و بسترهای خاکی و سنگی و همچنین حفاری در ارتفاع بالاتر و پایین تر از محل قرارگیری ماشین اشاره کرد.

ساختار کلی کلامشل شبیه جرثقیل است با این تفاوت که در انتهای بوم کلامشل یک جام با سیستم کابل بندی متفاوت با جرثقیل وجود دارد. از جمله مزیت‌هایی که سبب کاربرد زیاد این ماشین شده است می توان به طویل بودن بوم و داشتن جام با ظرفیت‌های متفاوت اشاره کرد.

تراک میکسر

تراک میکسر مخزنی برای حمل بتن است که در حین انتقال بتن آن را می‌چرخاند، مخلوط می‌کند و مانع گیرش آن تا محل مصرف نهایی می‌شود. این مخازن قابلیت نصب بر روی تریلی، کامیون و یا حتی واگن‌های ریلی را نیز دارند.

میتوان از تراک میکسرها برای تکمیل عملیات اختلاط نیز استفاده کرد. اگر از تراک میکسرها به عنوان انتقال دهنده بتن ساخته شده توسط بتن مرکزی استفاده شود، تراک میکسر تنها به عنوان واحد همزن عمل می‌کند. اگر مواد خشک در داخل تراک میکسر ریخته شود و اختلاط انجام شود، حجم بتن ساخته شده حداکثر ۶۳ درصد ظرفیت اسمی تراک میکسر و اگر بتن ساخته شده توسط دستگاه بتن مرکزی راتراک میکسر حمل نماید به ۸۰ درصد ظرفیت اسمی تبدیل میشود.

تراک میکسرها بر اساس نوع مخزن چرخان به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:

تراک میکسرهای سر باز با تیغه‌های چرخان
مخروط چرخان با محور کج یا افقی

در این مقاله به طور مختصر با تعدادی از ماشین‌آلات کاربردی در ساختمان‌سازی آشنا شدیم. برای آشنایی بیشتر با انواع دیگر این ماشین‌آلات توصیه می‌شود کتاب “ماشین‌آلات ساختمانی” انتشارات نوآور را نیز مطالعه نمایید.

در این کتاب ضمن آشنایی با انواع ماشین‌آلات ساختمانی و کاربردها و همچنین نحوه کار آنها، ملاحضات ، محاسبات و به طور کلی روش‌های اجرایی مربوط به هرکدام نیز بیان شده است. از این رو می‌تواند مورد استفاده کلیه مهندسانی که در حوزه ساخت و ساز و اجرای ساختمان فعالیت دارند قرار گیرد. همچنین این کتاب می‌تواند به عنوان منبعی کامل برای بخش سوالات مربوط به آزمون نظام مهندسی از مبحث ماشین‌آلات مورد استفاده داوطلبان رشته‌های عمران و معماری قرار گیرد.