اگر تازه فارغ‌التحصیل شده‌اید یا مهندس تجربی هستید و می‌خواهید بدانید که وقتی بدون پروانه هم می‌توانید در پروژه‌ها فعالیت کنید، گرفتن پروانه نظام مهندسی برای شما چه فایده‌ای دارد؟ در این مقاله به مزایای قبولی در آزمون نظام مهندسی می‌پردازیم. اما یک نکته را باید در همین ابتدا روشن کنیم، داشتن مدرک مهندسی فقط یک گواهی است نشان می‌دهد که شما اصول طراحی و اجرا و… را می‌دانید؛ اما مدرک دانشگاهی، مجوز فعالیت‌ حرفه‌ای یا اجازه امضا به عنوان ناظر قانونی را به شما نمی‌دهد و تا زمانی که از سازمان نظام مهندسی پروانه اشتغال دریافت نکنید، اجازه رسمی برای طراحی، نظارت یا اجرای ساختمان را ندارید.

مهندسان فاقد پروانه می‌توانند در پروژه‌های رسمی به عنوان نیروی فنی، کارشناس یا سرپرست کارگاه مشارکت داشته باشند؛ اما حق امضا ندارند. یعنی نمی‌توانند نقشه‌ای که کشیده‌اند را امضا و برای صدور پروانه ساخت اقدام کنند و این تنها گوشه‌ای از محدودیت‌های کار به عنوان یک مهندس بدون پروانه است. در ادامه در مورد مزایای قبولی در آزمون نظام مهندسی و گرفتن پروانه بیشتر صحبت خواهیم کرد.

 پروانه اشتغال چیست؟

دریافت پروانه اصلی‌ترین مزیت قبولی در آزمون نظام مهندسی است. «پروانه اشتغال به کار مهندسی» یک مجوز رسمی است که بر اساس ماده ۴ و ۱۳ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و مطابق با ماده ۱۲۸۷ قانون مدنی، صلاحیت حرفه‌ای دارنده را برای فعالیت در امور مهندسی مندرج در پروانه تایید می‌کند.

به زبان ساده، پروانه اشتغال یعنی تأیید رسمی دولت (از طریق وزارت راه و شهرسازی و سازمان نظام مهندسی) که شخص دارنده، از نظر علمی، فنی و اخلاقی، واجد شرایط امضای مسئولیت طراحی، نظارت یا اجرای ساختمان‌ها است.

۸ مورد از مزایای قبولی در آزمون نظام مهندسی

اولین مزیت قبولی در آزمون نظام مهندسی دریافت پروانه اشتغال به کار مهندسی است که شماری از مزایا را برای شما به ارمغان می‌آورد. در ادامه این مزایا را بررسی می‌کنیم.

۱. اعتبار علمی

قبولی در آزمون نظام مهندسی به خودی خود نشان‌ می‌دهد که شما از نظر علمی استاندارد نظام مهندسی را به خوبی پشت سر گذاشته‌اید.

۲. دسترسی حقوقی و امضای رسمی

دارنده پروانه، با توجه به نوع آزمون و پروانه، امکان فعالیت در صلاحیت‌های نظارت، طراحی/ محاسبه و اجرا را خواهد داشت. امضای چنین مهندسی از نظر قانونی معتبر است و می‌تواند مسئولیت قانونی را برعهده بگیرد.

هر نقشه، طرح یا گزارشی که امضای مهندس دارای پروانه مرتبط با آن نقشه را داشته باشد، می‌تواند به صدور پروانه ساخت یا انجام امور قانونی ختم شود.

۳. ارجاع کار استانی

اگر در سازمان نظام مهندسی استان محل فعالیت شما ارجاع سیستمی فعال باشد، پروژه‌‌های ساختمانی بر اساس امتیاز و ظرفیت بین مهندسان توزیع می‌شوند و مهندسان دارای پروانه در صف ارجاع قرار می‌گیرند و این یعنی فرصت یافتن پروژه‌های بیشتر.

۴. تعرفه‌های رسمی و پرداخت مرحله‌ای

حق‌الزحمه‌ها هر ساله از سوی سازمان نظام مهندسی ابلاغ می‌شود و پرداخت‌ها معمولاً مرحله به مرحله از زمان صدور پروانه، فونداسیون، اسکلت تا پایان کار تعریف و انجام می‌شود.

۵. ظرفیت اشتغال و مسیر ارتقا

پس از قبولی در آزمون و صدور پروانه پایه ۳، مسیر ارتقا برای شما باز است. با حداقل ۴ سال سابقه کار حرفه‌ای تأییدشده در پایه ۳ و گذراندن دوره‌ها/آزمون‌های ارتقا (بر حسب صلاحیت و ابلاغیهٔ استان)، می‌توانید به پایه ۲ ارتقا یابید؛ سپس با حداقل ۵ سال سابقه کار در پایه ۲ و طی مراحل آموزشی/ارزیابی مربوط، امکان ارتقا به پایه ۱ فراهم می‌شود.

عددها و جزئیات اجرایی ممکن است در ابلاغیه‌های استانی و به‌روزرسانی‌ها تفاوت‌های جزئی داشته باشد، اما چارچوب کلی همین است. همان‌طور که متوجه شدید پروانه نشان‌دهنده صلاحیت، تجربه و مهارت یک مهندس است.

۶. امکان تأسیس دفتر/شخص حقوقی

یکی دیگر از مزایای قبولی در آزمون نظام مهندسی و دریافت پروانه اشتغال امکان توسعه کسب‌وکار است. شما می‌توانید دفتر یا شرکت طراحی ثبت کنید و داشتن پروانه مهندسی یکی از شروط کلیدی برای این کار است.

۷. اعتبار نزد شهرداری/کارفرما

یکی از مزایای قبولی در آزمون نظام مهندسی این است که شرط لازم برای ورود به حساب کاربری مهندس در سامانه سازمان نظام مهندسی استان خود را کسب می‌کنید. چرا که بدون پروانه قادر به ورود کارتابل حساب کاربری خود نخواهید بود. پس از دریافت پروانه کارتابل شخصی شما در سامانه نظام مهندسی فعال می‌شود.

این مسئله به خودی خود اعتبار شما را در نزد مسئولان شهرداری، نظام مهندسی و کارفرمایان افزایش می‌دهد.

۸. اعتبار سه‌ساله قبولی برای تکمیل مدارک

با توجه به اینکه قبولی در آزمون نظام مهندسی تا ۳ سال اعتبار دارد، مشمولان خدمت سربازی می‌توانند در آزمون شرکت کنند. پذیرفته‌شدگانی که به دلیل خدمت سربازی یا دیگر دلایل در زمان قبولی در آزمون، مدارک شغلی یا نظام وظیفه را در اختیار ندارند می‌توانند در این بازه سه‌ساله، نسبت به تکمیل مدارک اقدام کنند.

تفاوت سطح درآمد یک مهندس دارای پروانه و بدون پروانه

یکی از مزایای قبولی در آزمون نظام مهندسی افزایش سطح درآمد است. تعرفه خدمات مهندسی هر سال توسط وزارت راه و شهرسازی ابلاغ و سپس در سطح استان‌ها اجرا می‌شود. این تعرفه، مبنای رسمی قراردادهای طراحی، نظارت و اجراست و در سامانه‌های ارجاع کار استانی هم به‌صورت خودکار اعمال می‌شود.

۱. درآمد مهندسان دارای پروانه

• می‌‌توانند بر مبنای تعرفه‌های رسمی قرارداد منعقد کنند.
• اگرچه آزمون ورود به حرفه صرفاً منجر به صدور پروانه پایه ۳ می‌شود؛ اما پروانه پایه ۳ یک نقطه شروع است و پس از چند سال فعالیت حرفه‌ای و گذراندن دوره‌های ارتقا، امکان دریافت پایه‌های بالاتر فراهم خواهد شد و عملاً سقف درآمد بالا می‌رود.

۲. فرمول ساده برای برآورد درآمد سالانه:

درآمد سالانه بالقوه ≈ (میانگین تعرفهٔ هر متر) × (مجموع متراژ قراردادهای سال) + سایر خدمات تعرفه‌ای
نتیجه پس از کسر هزینه‌ها/مالیات/بیمه = درآمد خالص

تعرفهٔ هر متر و جزئیات آن را باید از جداول مربوط به سال و استان استخراج کنید.

۳. مهندسان بدون پروانه

• از آنجایی که حق امضا ندارند به عبارتی مجاز نیستند که مسئولیت قانونی یک بخش از یک پروژه ساختمانی را به نام خود ثبت و امضا کنند.
• درآمد مهندس بدون پروانه که در یکی از موارد زیر مشغول به کار است در قالب دستمزد پرداخت می‌شود و خارج از نظام تعرفه سازمان نظام مهندسی است:

1. در دفتر فنی شرکت‌های پیمانکاری یا ساختمانی (به عنوان کارشناس متره و برآورد، نقشه‌خوان، کنترل‌کننده نقشه‌ها، تهیه صورت‌وضعیت و…)
2. در کارگاه‌های ساختمانی (به‌عنوان سرپرست کارگاه یا دستیار ‌ناظر)
3. در شرکت‌های مشاور (به‌عنوان کارشناس طراحی، نقشه‌کش، یا کنترل‌کننده نقشه‌ها)

مراحل دریافت پروانه اشتغال به کار

نتیجه قبولی در آزمون تا سه سال اعتبار دارد. شما باید در این بازه مدارک و سوابق لازم را کامل و برای دریافت پروانه اشتغال اقدام کنید؛ در غیر این صورت، قبولی شما منقضی می‌شود و باید دوباره در آزمون شرکت کنید.

اقداماتی که باید برای دریافت پروانه پس از قبولی در آزمون نظام مهندسی طی کنید:

• عضویت در سازمان نظام مهندسی برای شرکت در آزمون الزامی نیست اما پس از قبولی و برای دریافت پروانه اشتغال، باید عضو سازمان نظام مهندسی استان محل سکونت یا اشتغال باشید. برای این منظور قبل از تشکیل پرونده برای صدور پروانه باید فرم عضویت را تکمیل کرده و حق عضویت سالانه را پرداخت کنید.
• برای تشکیل پرونده صدور پروانه باید وارد سامانه صدور پروانه استان خود شوید و مدارک لازم از جمله مدرک تحصیلی، پایان خدمت یا معافیت، عکس پرسنلی و غیره را بارگذاری کنید.
• در مرحله بعدی باید سابقه کار حرفه‌ای شما احراز شود: برای ان منظور باید سوابق بیمه یا گواهی اشتغال مرتبط با رشته را ارائه کنید.
• اگر سازمان نظام مهندسی استان شما دوره‌ها یا گواهی‌هایی را برای ورود در نظر دارد باید آنها را پشت سر بگذارید. (مثلاً مقررات ملی، اخلاق حرفه‌ای و…)

اقدامات لازم پس از صدور پروانه اشتغال

• پس از صدور پروانه کارتابل شما فعال می‌شود. کارتابل صفحه‌ی شخصی شما در سامانه نظام مهندسی استان است که از طریق آن ارجاع کارها، ثبت گزارش‌های نظارت، پیگیری ظرفیت و امور اداری انجام می‌شود.
• اکنون باید مهر شخصی و یا امضای دیجیتالی را برای ارسال گزارش‌ها و تایید نقشه‌ها دریافت کنید.
• پیشنهاد می‌کنیم قبل از قبول هر نوع پروژه‌ای بیمه مسئولیت حرفه‌ای را تهیه کنید. این بیمه شما را در برابر خسارت‌های ناشی از خطای کاری یا حوادث فنی پوشش می‌دهد.
• بعد از صدور پروانه هر سال باید عضویت خود را در سازمان نظام مهندسی تمدید کنید. دقت داشته باشید که در صورت منقضی شدن عضویت شما، پروانه نیز به صورت موقت غیرفعال می‌شود و پروژه‌ای به شما ارجاع نخواهد شد. در مقاله دیگری در انتشارات نوآور در مورد مراحل دریافت پروانه نظام مهندسی صحبت کرده‌ایم.

جمع بندی: مزایای قبولی در آزمون نظام مهندسی

در این مقاله در مورد مزایای قبولی در آزمون نظام مهندسی صحبت کردیم و گفتیم که با قبولی در آزمون ورود به حرفه مهندسی، صلاحیت علمی خود را به اثبات می‌رسانید و پس از دریافت پروانه اشتغال، مجاز به دریافت پروژه‌های رسمی می‌شوید و حق امضا به دست می‌آورید.

در پایان باید به این نکته اشاره کنیم که داشتن پروانه نظام مهندسی صرفاً یک انتخاب شخصی نیست، بلکه مرز میان فعالیت تجربی و فعالیت حرفه‌ای رسمی است. هرچند بسیاری از مهندسان بدون پروانه هم در پروژه‌ها نقش دارند، اما تنها دارندگان پروانه‌اند که می‌توانند امضا، مسئولیت قانونی و اعتبار حرفه‌ای واقعی را در کار خود داشته باشند.