رشته های نظام مهندسی مکانیک [معرفی رشته های مجاز + نکات]
رشته مهندسی مکانیک یکی از هفت رشته اصلی آزمون نظام مهندسی است و داوطلبان این رشته میتوانند در صلاحیتهای طراحی، نظارت و اجرا شرکت کنند. طبق مصوبات کمیسیون همارزی در کنار رشتههای اصلی مکانیک، امکان دریافت پروانه در «تأسیسات مکانیکی ساختمان» برای برخی از رشته های نظام مهندسی مکانیک که مرتبط تلقی میشوند نیز وجود دارد.
در این مقاله، رشته های مجاز نظام مهندسی مکانیک، را بر اساس آخرین مصوبات کمیسیون همارزی و بخشنامه ۱۳۹۷/۰۲/۱۶ بررسی میکنیم.
معرفی کلی رشته های مجاز نظام مهندسی مکانیک
مهندسی مکانیک در نظام مهندسی دارای سه صلاحیت طراحی، نظارت و اجرا است. فعالیتهای یک مهندس تاسیسات مکانیکی در عمل به دو حوزه کلی تفکیک میشود:
۱. مکانیک – فعالیت های محاسباتی و طراحی
محاسبات و طراحی نقشهها و مدارک فنی تأسیسات مکانیکی ساختمان مثل:
- محاسبه بار حرارتی و برودتی
- طراحی سیستم تهویه مطبوع
- طراحی لولهکشی آب، فاضلاب و گاز
- طراحی سیستمهای اطفای حریق
- طراحی موتورخانه و تجهیزات مکانیکی
این حوزه مربوط به طراحی بوده و کاملا محاسباتی است.
۲. مکانیک – فعالیت های نظارتی و اجرایی
مربوط به کنترل اجرای صحیح سیستمها در پروژه و اجرای عملی تأسیسات:
- نظارت بر نصب سیستمهای مکانیکی
- تطبیق اجرا با نقشه و مقررات ملی
- تحویلگیری سیستمها
- اجرای لولهکشی، نصب تجهیزات، تست سیستمها
- کنترل کیفیت عملیات مکانیکی کارگاه
این بخش کارگاهی و مربوط به اجرا است و معمولا در صلاحیتهای نظارت و اجرا تعریف میشود.
رشته های نظام مهندسی مکانیک: اصلی
در مصوبات کمیسیون همارزی، ملاک «اصلی بودن» رشته مکانیک (کد ۰۴)، لیست دروس مصوب است و نه عنوان گرایش. با این حال، برخی عناوین بهصورت صریح به عنوان رشته اصلی معرفی شدهاند:
۱. مهندسی مکانیک بدون گرایش
کد رشته و حدود صلاحیت فارغالتحصیلان «مکانیک بدون گرایش» بر اساس گرایش واقعی اعلامشده توسط دانشگاه و با رعایت لیست دروس کد ۰۴ تعیین میشود.
اگر واحدهای مشخصشده در جدول «فهرست واحدهای درسی مصوب تأسیسات مکانیکی (کد ۰۴)» را کامل گذرانده باشند، امکان دریافت پروانه اشتغال به کار در رشته اصلی تأسیسات مکانیکی ساختمان وجود دارد.
۲. مهندسی مکانیک – تهویه و تبرید
طبق مصوبه کمیسیون، به فارغالتحصیلان کارشناسی پیوسته مهندسی مکانیک – تهویه و تبرید، پروانه اشتغال به کار مهندسی در رشته اصلی تأسیسات مکانیکی ساختمان تعلق میگیرد.
۳. مهندسی مکانیک – تأسیسات حرارتی و برودتی
فارغالتحصیلان کارشناسی پیوسته مهندسی مکانیک – تأسیسات حرارتی و برودتی نیز جزو رشته های مجاز نظام مهندسی مکانیک هستند و میتوانند با شرکت در آزمون برای دریافت پروانه اقدام کنند.
نکته: اگر سرفصل دروس برخی گرایشهای مهندسی مکانیک (مثل حرارت و سیالات، تبدیل انرژی و …) با جدول واحدهای کد ۰۴ همپوشانی کافی داشته باشد، امکان بررسی آنها در کمیسیون بهعنوان رشتهٔ اصلی تأسیسات مکانیکی وجود دارد؛ تشخیص نهایی و حدود صلاحیت هر گرایش، صرفاً بر اساس مصوبات بهروز کمیسیون همارزی و دفترچه آزمون همان نوبت انجام میشود.
رشته های نظام مهندسی مکانیک: مرتبط
در «کمیسیون همارزی تاسیسات مکانیکی»، چند رشته بهطور مشخص بهعنوان رشته مرتبط با تاسیسات مکانیکی ساختمان، با حدود صلاحیت نظارت معرفی شدهاند:
- مهندسی مکانیک – مکانیک طراحی ماشینها (دانشگاه علم و صنعت ایران(
- مهندسی جریه راهآهن
- کارشناسی ناپیوسته مهندسی مکانیک – طراحی جامدات (علمی کاربردی، تکنولوژی و…)
این رشتهها در گروه رشتههای مرتبط با تأسیسات مکانیکی ساختمان قرار میگیرند و معمولا فقط صلاحیت نظارت برای آنها در مصوبه ذکر شده است.
برای اطلاع از وضعیت سایر رشتهها و گرایشها (مثلاً انرژی، هوافضا و…) پس از مراجعه به صفحه «آخرین مصوبات کمیسیون همارزی» در سایت انتشارات نوآور با استفاده از Ctrl+F نام رشته موردنظر را جستجو کنید.
عناوین غیرمجاز در فهرست رشته های نظام مهندسی مکانیکی
طبق مصوبات کمیسیون هم ارزی، هیچ نوع پروانهای (نه اصلی و نه مرتبط) به فارغالتحصیلان برخی رشتهها در زمینه تأسیسات مکانیکی ساختمان تعلق نمیگیرد. این رشتهها به شرح زیر هستند:
- تکنولوژی طراحی و نقشهکشی صنعتی
- مهندسی مکانیک – کشتیسازی
- مهندسی مکانیک – مهندسی دریا
- مهندسی مکانیک – نیروگاه
- مکانیک – ساخت و تولید
- مهندسی مکانیک – اتومکانیک
- مهندسی شیمی – طراحی فرآیندها
- مهندسی شیمی – صنایع پالایش / پتروشیمی گاز
- الکترومکانیک – صنایع مکانیک
- مکانیک – تخریب مواد
- مکانیک – تست مخرب مواد
این لیست کامل نیست؛ اما نشان میدهد وجود کلمه «مکانیک» یا «شیمی» در عنوان رشته بهتنهایی بهمعنی مجوز ثبت نام در آزمون تأسیسات مکانیکی نیست.
نکات مهم برای فارغ التحصیلان رشته های غیرمکانیک
اگر فارغالتحصیل رشته دیگری به جز رشته های نظام مهندسی مکانیک هستید:
- نام رشته و گرایش باید عیناً مطابق دانشنامه ثبت شود.
- تطابق رشته شما با جدول «مصوبات همارزی نظام مهندسی» بررسی میشود.
- در صورت عدم تطابق عنوان، حتی اگر محتوای رشته مرتبط باشد، کمیسیون درخواست شما را رد میکند.
- کد رشته، تاریخ فراغت از تحصیل و تأییدیه وزارت علوم (برای دانشگاههای خاص / خارج از کشور) در بررسیها مهم است.
در زمان ثبتنام، حتماً دفترچه راهنمای آزمون همان نوبت را با دقت مطالعه کنید.
چه مواردی نیاز به بررسی کمیسیون هم ارزی دارند؟
در صورت مواجعه با موارد زیر، بررسی تکمیلی توسط کمیسیون همارزی انجام خواهد شد:
- عنوان رشته «بینرشتهای» است یا با عناوین مصوب همخوانی کامل ندارد.
- عنوان رشته تغییر کرده است و دقیقاً مطابق متن مصوبه نیست.
- سرفصلها به تأسیسات مکانیکی نزدیک است؛ ولی عنوان رسمی رشته متفاوت است.
- دانشآموختگان خارج از کشور که گرایشهای حرارت/سیالات یا گرایشهای نزدیک دارند.
در این حالت معمولاً:
- ریزنمرات و سرفصلها بررسی میشود.
- در صورت نیاز، گذراندن «کسری واحد» از لیست دروس کد ۰۴ به داوطلب ابلاغ میشود.
- تصمیم نهایی کمیسیون در پروفایل داوطلب (در سامانه آزمون) ثبت میشود.
جمع بندی: رشته های مجاز نظام مهندسی مکانیک برای شرکت در آزمون
اگر قصد شرکت در آزمون نظام مهندسی مکانیک را دارید:
- اگر مدرک شما در گروه «رشتههای اصلی تأسیسات مکانیکی» قرار بگیرد و سایر شرایط (مثل تکمیل لیست دروس کد ۰۴ و نوع مقطع) را داشته باشید، میتوانید در سه صلاحیت طراحی، نظارت و اجرا ثبتنام کنید؛ محدودیت پایه و حدود صلاحیت، طبق بخشنامهها و نوع مدرک (پیوسته، ناپیوسته، علمی–کاربردی و…) تعیین میشود.
- اگر فارغالتحصیل رشتههای مرتبط هستید: مثل مکانیک طراحی ماشینها (علم و صنعت)، مهندسی جریه راهآهن یا ناپیوسته طراحی جامدات (طبق مصوبه مکانیک)، معمولا فقط صلاحیت نظارت به شما تعلق میگیرد و طراحی/اجرا یا مجاز نیست یا نیازمند مصوبات جداگانه است.
- اگر مدرکتان جزو رشتههای صراحتاً غیرمجاز است: مثل ساخت و تولید، کشتیسازی، نیروگاه، شیمی فرایندها و… طبق مصوبات فعلی، امکان دریافت پروانه تأسیسات مکانیکی (اصلی یا مرتبط) ندارید.
در نهایت، چون مصوبات کمیسیون همارزی و دفترچههای آزمون بهروزرسانی میشوند، قبل از ثبت نام در آزمون نظام مهندسی مکانیک، حتماً دفترچه همان نوبت و صفحه «آخرین مصوبات کمیسیون همارزی» در سایت نوآور را مطالعه کنید تا مطمئن شوید اطلاعات شما مطابق آخرین مقررات است.
مطالب مرتبط:
0 نظر در مورد «رشته های نظام مهندسی مکانیک [معرفی رشته های مجاز + نکات]»